خیلی منتظر ماندم که افهمی سوران سرد را در کتاب پیدا کنم و بالاخره نزدیک پایان داستان پیدایش کردم، کتاب برای قشر خاکستری جامعه مناسب است، بچه بسیجی‌ها شاید از داستان بدشان بیاید اما مقصود نویسنده مشخص است، می‌خواهد درک ناقص ما را از عشق وسعت ببخشد. 
و من چقدر نویسنده را تحسین می‌کنم برای دغدغه‌اش، برای پافشاری بر اینکه دنبال دختری در زندگی شهید بگردد که مگر چگونه می‌شود همه چیز را رها کرد الا به هیجانات دوران بلوغ و عشق و عاشقی؟
اما بلوغ فرآیند دیگری است و کامل شدن راه دیگری 
داستان اسماعیل می‌توانست داستان تمام شهدای کم سن و سال باشد، جزئیات زیادی به نویسنده نرسیده است که تمام شهدای کم سن و سال همین راه مردافکن را طی کرده‌اند. 
چه می‌توان گفت جز اظهار به بیچارگی، به این که:
 ای شهید! ای آنکه بر کرانه ازلی و ابدی وجود نشسته‌ای، دستی برآر و ما قبرستان نشینان عادات سخیف را از این منجلاب بیرون کش.