هرچه با سرگذشت هنرمندان بزرگ آشنا تر میشویم شگفت زده تر میشویم که چه رنج و اندوه بی کرانی بر زندگی شان سایه افکنده است. آن ها نه تنها در بوته آزمون ها و دشواری های زندگی روزمره گداخته میشوند که بر آن ها به دلیل حساسیت بیشترشان بی رحمانه تر اثر میکند بلکه محیط پیرامون شان نیز به برهوتی می ماند، زیرا این گونه هنرمندان بیست، سی، پنجاه و گاه حتی صد سال از معاصران خود جلوترند؛ وانگهی، هنرمندان بزرگ بیشتر محکوم اند به تلاش های رنج بار و یاس آّود، آن هم نه برای تسخیر جهان، که برای زیستن.جان های خسته و به ندرت میتوانند چنین پیکار بی وقفه ای را ادامه دهند، و برترین نوابغ شاید چیزی جز بیماری و بی نوایی و حتی مرگ زود هنگام نصیب شان نشود. اما بوده اند کسانی مانند موتسارت و شومان و وبرکه به رغم همه تلخی ها سعادتمند بودند زیرا میتوانستند سلامت روح و شور آفرینش را تا پایان حفظ کنند با آن که کالبدشان از شدت خستگی و حرمان می فرسود، شعله ای در وجودشان زبانه میکشید که شراره هایش تا ژرفای تاریکی شب شان نفوذ میکرد.