شاید حکمت آن بوده که انسان‌ها جان بسپارند و حماقت‌هایشان در دوران گذرای عمر فراموش شود، اما کتاب‌ها بمانند و جاویدان شوند و با این حساب یک آدم احمق باید خوشحال باشد که بعد از مرگ اثری از حماقت‌های او باقی نخواهد ماند و عجیب آن است که بعضی از این احمق‌ها نمی‌خواهند فراموش شوند. و اصرار دارند که کتابی بنویسند و نسل‌های آینده را هم با شرح حماقت‌های خود عذاب بدهند، تا آن‌ها هم بدانند که چنین احمق‌هایی پیش از آن‌ها زندگی می‌کرده‌اند
(نامه‌ی 66)
        

          روزی به خانه‌ای رفته بودم که جمعی از هر دسته و هر صنف در آن جا گرد آمده بودند، و در گوشه‌ای چند پیرزن، که پیدا بود برای زیبا ساختن خود زحمت بیهوده و بسیار کشیده بودند، با هم گفتگو می‌کردند.

یکی از آنها می‌گفت:«مردهای امروزی با مردهایی که ما در جوانی دیده بودیم فرق دارند. در آن روزگار مردها با ادب بودند و مهربان و خوش‌اخلاق. اما مردهای امروزی خشن هستند و تندخو.»

مرد سالمندی هم، که پیدا بود به بیماری نقرس مبتلاست، می‌گفت:«همه چیز عوض شده است. دیگر هیچ چیز به شکل آن روزها نیست. چهل سال پیش همه سالم بودند و خوش و خندان. آن روزها همه در این فکر بودند که خوش باشند و برقصند و تفریح کنند. اما حالا همه دردمند هستند و غم و غصه می‌خورند.»

و یک مرد روحانی که به سخنان او گوش می‌داد، گفت:«آقا آن سال‌ها گذشت، چه دوران اعجازآمیزی بود. آن پادشاه شکست‌ناپذیر بر تخت نشسته بود.»...

به نظر می‌آید که قضاوت‌های ما بیشتر جنبه شخصی دارد، و همه‌چیز به احساسات و اعتقادات ما باز می‌گردد. تعجبی ندارد که سیاه‌پوست‌ها شیطان را موجودی سفیدرنگ و نورانی می‌دانند و خدایان آن‌ها از زغال سیاه‌ترند. ونوس‌های بعضی از اقوام پستان‌های بزرگی دارند که تا روی زانوانشان آویزان شده است. و همه بت‌پرستان به بت‌های خود چهره انسانی می‌بخشند؛ آدمیان، روی کره زمین_که در برابر عظمت خلقت، ذره‌ای بیش نیست_زندگی می‌کنند؛ و خدای خود را با آن همه عظمت، با اندیشه‌های ناچیز خود، با نمونه‌هایی که در ذهن دارند، به نظر می‌آورند.

از پاریس - ۱۴ صفر ۱۷۱۴ [میلادی

https://hooman.bio.link/