خلاصه داستانِ کوتاهِ داش آکل:
   «داش آکل» لوطی مشهور شیرازی است که خصلت های جوانمردانه اش او را محبوب مردم ضعیف و بی پناه شهر کرده است. اما کاکارستم که گردن کلفتی ناجوانمرد است و به همین سبب، بارها ضربِ شستِ داش آکل را چشیده است به شدت از او نفرت دارد؛ و در پی فرصتی است تا زهرش را به داش آکل بریزد و از وی انتقام بگیرد.
   در همین حین، حاجی صمد -از مالکان شیراز- می میرد، و داش آکل را وصی خود قرار می‌دهد. داش آکل، با اینکه آزادی خود را از همه چیز بیشتر دوست می‌دارد. به ناچار این وظیفهٔ دشوار را به گردن می گیرد. او با دیدن مرجان، دختر چهارده ساله ی حاجی صمد به وی دل می بازد. اما اظهار عشق به مرجان یا درخواست ازدواج از او را، خلاف رویه ی جوانمردی و عمل به وظیفه ی وصایت خود می‌داند. در نتیجه، این راز را در دل نگه می‌دارد. در عوض، طوطی ای می خرد، و درد دلش را به او می‌گوید.
   از آن پس، داش آکل، قُرُق کردن سر گذر و درگیری با سایر لوطی ها و اوباش را ترک می‌کند و اوقاتِ خود را صرف رسیدگی به اموال حاجی و خانواده او می کند. 
   بر این منوال، هفت سال می‌گذرد. تا اینکه برای مرجان، خواستگاری
پیدا می‌شود. 
   داش آکل به عنوان آخرین وظیفۀ خود، وسایل ازدواج مرجان را فراهم می کند،و او را به خانه ی بخت می‌فرستد. 
   همان شب، در حال نشستن داش آکل در میدانگاهی محله - در حالی که مست است - کاکارستم سر می‌رسد. با داش آکل یکی به دو می‌کند و در
نهایت با او گلاویز می‌شود؛ و سرانجام، با قمه، زخمی اش می‌کند. 
   فردای آن روز، وقتی پسر بزرگ حاجی صمد بر بالین داش آکل می آید،او طوطی اش را به وی می‌سپارد و کمی بعد، می‌میرد. 
   عصر
همان روز، مرجان قفس طوطی را جلوش گذاشته است و به آن
نگاه می‌کند، که ناگهان طوطی با لحن داشی ''خراشیده ای" می گوید:
«مرجان... تو مرا کشتی به که بگویم... مرجان... عشق تو... مرا کشت.»
این کتاب که توسط استاد محمدرضا سرشار نوشته شده است از دو بخش کلی تشکیل شده است. در بخش اول، متن کامل داستان آمده است و در پایان این بخش، یک واژه نامه (که معانی برخی واژه های خاص مورد استفاده در داستان است) پیوست شده است. 
بخش دوم که بیشتر حجم این کتاب کم حجم را در برگرفته، بخش نقد داستان هست که شامل پیشگفتار، خلاصه داستان، عوامل جاذبه ی داستان داش آکل، مختصات کلی داستان، سیمای واقعی داش آکل، عشق داش آکل به مرجان، آیا داش آکل یک داستان کوتاه است؟، ساختار و پرداخت روایی داستان، پیرنگ، آیا داش آکل واجد جنبه های نمادین است؟، پرداخت درون‌مایه داستان، زاویه دید و... است.در پایان هم یک مؤخره تأمل برانگیز در یک صفحه آمده است. در کل این کتاب کم حجم، به صورت خلاقانه، نقادانه و انتقادی این داستان داش آکل را نقد و بررسی کرده است. خواندن این کتاب برای درک بهتر این داستان و دانستن بهتر عیار و ارزش این داستان بسیار لازم و ضروری است. 
قسمتی از متن و سوالی که نویسنده کتاب مطرح می کند:
 ((ساخت فیلم سینمایی «داش آکل» توسط مسعود کیمیایی، چاپ این داستان کوتاه هدایت در کتاب های درسی دوره ی دبیرستان پیش از انقلاب و بررسی آن در برخی از کتاب های آموزشی داستان نویسی، از دیرباز تاکنون، سبب شهرت آن در نزد بسیاری از خوانندگان و دوستداران ادبیات داستانی کشور شده است. به این ترتیب چه بسیار نوقلمان عرصه نویسندگی، این داستان کوتاه را، مدل و الگویی تمام عیار و بی نقص در زمینه ی داستان کوتاه تصور کرده، در داستان های نوشته شده توسط خود، ساختار، پرداخت و دیگر مختصات آن را مورد پیروی قرار داده اند. 
اما آیا واقعیت همین است؛ و نویسندگان ما، با الگو قرار دادن «داش آکل» و داستان های مشابه آن، قادر خواهند بود به نوشتن داستان هایی ماندگار و درخشان شوند که نام کشور ما را در عرصه ی داستان، در جهان بلند سازد؟ و اگر پاسخ مثبت است، چرا با گذشت نزدیک به هفتاد و پنج سال از انتشار این داستان و داستان های مشابه آن، چنین اتفاقی نیفتاده است؟...))