یادداشت ناصر حافظی مطلق

        شهري از برنج

1)
"شهري از برنج" (يا شهر پرنگ) (The City of Brass)  نام اولين كتاب از سه‌گانه "ديوآباد" (Daevabad Trilogy) است كه توسط "شنون آ. چاكرابرتي" (Shannon A. Chakraborty) و در سال 2017 ميلادي نگاشته شده. دو كتاب ديگر اين مجموعه يعني "پادشاهي مس" (The Kingdom of Copper) و "شاهنشاهي زر" (The Empire of Gold) به‌ترتيب در سال‌هاي 2019 و 2020 نوشته‌شده‌اند. "شهري از برنج" در سال ۱۴۰۲ توسط "مطهره اسلامي"، فارغ‌التحصيل سابق رشته مهندسي برق دانشگاه فردوسي مشهد (ما همچين هم‌كلاسي‌هايي داريم)، ترجمه‌شده و در انتشارات "كتابسراي تنديس" به چاپ رسيده است. دو كتاب ديگر اين مجموعه نيز توسط همين مترجم و ناشر در حال ترجمه و چاپ هستند. 

2)
"شنون آ. چاكرابرتي" نويسنده‌اي آمريكايي است كه در خانواده‌اي مسيحي بزرگ شده، اما در نوجواني به اسلام گرويده است. او همواره آرزوي تحقيق در مورد تاريخ خاورميانه را داشته است و درنهایت مجموعه اين مطالعات سبب خلق اولين اثرش يعني "شهري از برنج" شد كه آميخته‌اي فانتزي و قدرتمند از اساطير و افسانه‌هاي ايراني، عربي و فرهنگ و تعاليم اسلامي است. در داستان او چهارعنصر اصلي يعني آب، آتش، هوا و خاك هرکدام در خلق موجودي تجلی‌یافته‌اند: مارد از آب، پري از هوا، جن از آتش و انسان از خاك. و البته ديوها هم با اجنه ريشه مشترك دارند ولي به‌جای گرويدن به دين اسلام همچنان به آيين آتش‌پرستي خود باقی‌مانده‌اند. شخصيت اصلي داستان يك دورگه است كه از وصلت انسان و جن حاصل مي‌شود به نام "شفيط". انسان‌ها نقش كمرنگي در داستان دارند به‌جز يك نام كه ذكر اعمال او در سراسر كتاب به چشم مي‌خورد: سليمان نبي. 

3)
ژانر فانتزي كه امروزه محبوب نوجوانان و جوانان است و نويسندگان غربي زيادي به آن اشتغال دارند، زاده‌ي شرق است و "چاكرابرتي" اين ژانر را به خاستگاه خود برگردانده. "شهري از برنج" را شايد بتوان ادامه‌اي در فضاي داستاني "هزار و یک ‌شب" دانست كه شخصيت‌هايي از شاهنامه هم به آن ورود كرده‌اند. نام‌هاي ايراني در كتاب بسيارند ازجمله ديوهاي ملقب به افشين و ناهيد. عناصر روايت در كتاب به شكلي حرفه‌اي در كنار هم قرارگرفته‌اند و پذيرش روح فانتزي كتاب از قبيل جادو، موجودات افسانه‌اي، تاريخ اساطيري و نبرد خير و شر را تكميل مي‌كنند. 

4) 
شايد اين كتاب را بتوان آغازي براي بازگشت به فانتزي شرقي قلمداد كرد كه نبود آن به‌ويژه در ميان نويسندگان بومي خاورميانه بسيار پررنگ است. بازيابي هويت اساطيري در تعامل با فرهنگ کهن‌سال و بومي اين بخش از جغرافيا كار بزرگي است كه نويسندگان ژانر فانتزي شرقي توان ايفاي نقش پررنگی در آن دارند.