دیدگاهِ آقای صانعی به افتا و اجتهاد -به اعتقادِ خودشان- همان دیدگاه امثالِ مرحوم صاحب جواهر است؛ یعنی توجّه داشتن به زمان و مسایل روز. و همان دیدگاهِ امام خمینی، که «با زمینه‌یِ صاحب جواهر به مسائلِ روز بپردازید.» خُوب، تا اینجا که فقط با یکی از مولفه‌هایِ فقهِ شیعه -رویِ کاغذ_ روبه روییم: توجه به زمان. اما چه چیز آقای صانعی را متمایز می‌کند؟ آنچه که من از خواندنِ این دو مصاحبه فهمیدم این بود که ایشان به عقل تجربیِ بشر توجّه دارند؛ بارزترین نمودِ این عقلِ تجربی هم «حقوقِ بشر» است. امّا شاید مشکلی اینجا باشد: مبنایِ حقوقِ بشر انسان‌گروی یا همان اومانیزم است اما مبنایِ فقهِ ما وحی است -با مشخصّاتِ مزبور_ ش

آقایِ صانعی این تفاوتِ مبنایی را زیاد مهم نمی‌دانند. معتقدند اگر وحی گفت «الف خوب است» و حقوقِ بشر هم گفت «الف خوب است» این اشکالِ مبنایی اشکال نیست. اما در مواردی که معارض پیدا شد وحی اصیل است. البتّه می‌توان فهمِ معقول و بسته به متنی داشت که از این فهمِ معارض با حقوقِ بشر متفاوت باشد. ش

اگر اشتباه نکنم مجتهد شبستری به این اختلافِ مبنایی اشاره می‌کند و برایَش این اختلاف اختلاف است. اگر طلبه‌یِ ساده‌مون، دانشجویِ پرتلاشمون استاد مهدی فلّاح این متن را خواندند ما را از نظر آقای شبستری آگاه کنند :)) پ