بهتر انتخاب کن، بهتر بخوان

یادداشت Navid Kalahroudi

                تاریخ اگر شبیه به لایه های یک پیاز باشد دو راه برای برخورد با آن وجود خواهد داشت. در یک روش لایه های مختلف را کنار میزنیم تا به تفسیری از آن برسیم و در روشی دیگر اتفاقا این لایه‌های جدا افتاده را کنار هم می‌چسبانیم تا به تفسیری نو دست پیدا کنیم.
نغمه سهرابی در این کتاب این راه دوم را برگزیده است‌. او عموم تصورات ما را در باب سفرنامه های قاجاری زیر سوال برده است‌. تصوراتی همچون اینکه سفرنامه‌ها تنها منبع شناخت غرب بوده اند، دریچه شناخت تجدد بوده اند، همه سفرنامه نویسان در حیرت به سر میبردند و حسی از ناکامی بر آنها غلبه داشته و ... . 
سهرابی به عکس معتقد است این تفاسیر از دل نوعی تاریخ نگاری برآمده است که یا دغدغه های امروزین به بررسی متون تاریخی پرداخته اند و بنابراین هر متنی که با ژانر مسلط در تاریخ نگاری مشروطه همخوانی نداشته اند به کنار گذاشته شده است. کار سهرابی بررسی همین متون کمتر دیده شده یا بی ارزش تلقی شده است.
او به سراغ حیرت نامه ایلچی میرود و تصور ما را از واژه حیرت عوض میکند، همینطور با برجسته کردن زمینه و زمانه ایلچی نشان میدهد که اثر او بر خلاف قضاوت تاریخ نگاران اثری در شهوت رانی یا توصیفات بی ارزش در باب تجملات نبوده بلکه ایلچی به عنوان نماینده مقتدر شاه ایران باید چنین جایگاهی برای خود دست و پا میکرده تا بتواند بدین شکل اقتدار ایران را به نمایش بگذارد.
سهرابی همین روش را در بررسی سفرنامه چهار فصل گرمارودی نیز به کار می برد و توضیح می دهد که چطور این سفرنامه نویسان درباری به دنبال احیا و تثبیت جایگاه سلطنت در بیرون از مرزها بوده اند و برای این امر به تشریفات و هدایا و نگارش سفرنامه مشغول بوده اند. 
جالب ترین تفسیر اما تفسیر نویسنده از ناصرالدین شاه است‌. سهرابی نشان میدهد که شاه با نگارش سفرنامه، استفاده مدام از تلگراف و روزنامه با اینکه در ایران نبوده مدام خود را برای مردم مطرح میکرده و بدین شکل تخیلی وجود غایب خود را برای مردم حاضر میساخته است. 
شاه از نگارش سفرنامه های داخلی و خارجی نیز هدف داشته مثلا او مدام به خراسان و گیلان سفر می کند چرا که هر دو ایالات در معرض تهدید خارجی بوده اند در حالی که او چندان به مرکز و اصفهان سر نمی زند چرا که از امنیت آنها خاطر جمع است. بنابراین سفرنامه های ناصرالدین شاه دارای کارکردی روایی بوده اند که در پی آن شاه سعی در تثبیت مشروعیت و اقتدار حکومت مرکزی در داخل و خارج را داشته و از همین رو سفرنامه ها به مردم عادی فروخته و به سفرا و درباریون هدیه داده می‌شده است. 

ادامه در قسمت کامنت صفحه اینستاگرام
        
(0/1000)

نظرات

تاکنون نظری ثبت نشده است.