.




اگر بخواهم به یکی از مشکلات اصلی ادبیات داستانی امروز ایران بپردازم، این نقل قول را از ارنست همینگوی بیان می‌کنم: «دشوارترین کار این است که انسان نثر سرراست و صادقانه بنویسد. اول باید موضوع را شناخت، بعد باید نوشتن را یاد گرفت. هر دو کار یک عمر وقت می‌خواهد، و هر کس که سیاست را به عنوان راه فرار انتخاب کند تقلب کرده است.» 


نمونه‌ای نثر پیرمرد و دریا: «همیشه در اندیشه‌اش دریا را «لامار» می‌نامید، و این نامی است که در زبان اسپانیایی کسانی که دریا را دوست می دارند به دریا می‌دهند. گاه دوست‌داران دریا به دریا دشنام می‌دهند، اما دشنام را همیشه چنان می‌دهند که انگار دریا زن است. برخی از ماهی‌گیران جوان، آن‌هایی که ریسمان‌هاشان گوی شناور دارد و از پول کلان روزهای رونق بازار جگر بمبک قایق موتوری خریده‌اند، دریا را «ال‌مار» می‌نامند که مذکر است. از دریا همچون یک حریف یا مکان یا حتی دشمن نام می‌برند. ولی پیرمرد همیشه در اندیشه‌اش دریا را همچون زن می‌انگاشت، یا همچون چیزی که مهر و قهر می‌ورزد، و هر گاه کار زشت یا وحشیانه‌ای از او سر می‌زند از آن روست که اختیارش با خودش نیست. می‌پنداشت که مهتاب دریا را می‌گیرد، چنان که زنان را می‌گیرد.» 



مقدمه نجف دریابندری بر «پیرمرد و دریا» عالی است: «مارک‌توین به سنت زبان ادبی آمریکا در بهترین شکلش – یعنی زبان دقیق و فصیح ادگار آلن پو، هوتورن، تورو و امرسون – متصل است، و در حقیقت خود او یکی از نمایندگان برجسته این سنت است. در سرگذشت هکلبری‌فین مارک‌توین در قالب یک پسربچه ساحل می‌سی‌سی‌پی می‌رود و نه تنها جهان را، بلکه زبان انگلیسی و لهجه‌های گوناگون مردم سواحل رود می‌سی‌سی‌پی را هم از دریچه چشم او می‌بیند و از زبان او نقل می‌کند... در نسل بعد، زبان هلکبری‌فین رسمیت پیدا می‌کند. شروود اندرسن این زبان زنده و شیرین و گویا – و بی‌شکل و گسیخته – را نه به عنوان زبان آدم‌های داستان بلکه همچون زبان طبیعی نویسنده به کار می‌برد. نویسنده زبان توده مردم را بازی نمی‌کند، بلکه آن را زندگی می‌کند... همینگوی از زبان استادان فضل‌فروش، از زبان نویسندگان و شاعران متظاهر و متکلف، از زبان سیاست‌بازان و تبلیغ‌گران ژاژخا و هرزه‌لا، دور می‌شود و به زبان زنده و جاری توده روی می‌آورد. اما یکی از مشخصات زبان توده – یا دست کم زبان هکلبری‌فین که الهام‌بخش همینگوی است- محدودیت دامنه لغات و نیم‌بند بودن یا ژله‌ای بودن ساختار و صورت‌های دستوری آن است.»