یادداشت مهسا

        یادداشتی بر کاندید:

کاندید، رمانی نیم‌چه فلسفی‌ست که نویسنده‌اش به‌واسطه‌ی وقایع متعدد و زنجیرواری که در آن رخ می‌دهند، پرسش‌هایی عمیق مطرح می‌کند و به برخی از آن‌ها پاسخ‌هایی کوتاه می‌دهد. هدف نه در پاسخ، که در تفکر به پرسش‌هاست.

درباره‌ی آن نمی‌توانم زیاده‌گویی کنم. کتابی‌ست صد صفحه‌ای که هر صفحه‌اش وضعیت درهم‌تنیده‌ی فرانسه‌ی قرن هجدهم را نمایان می‌کند. کتاب را بدون داشتن پس‌زمینه‌ای از عصر روشن‌گری و تاریخ فرانسه‌ی قرن هجدهم، می‌توان گیج‌کننده دانست؛ اما پرسش‌ها هم‌چنان داغ و تازه‌اند. 

ولتر در اثرش به مسائلی مرتبط با خدای قادر مطلق، خشونت و قتل، تجاوز، فلسفه و علم، و خوش‌بختی می‌پردازد. طنز طعنه‌آمیز او خواننده را به یاد جاناتان سوییفت می‌اندازد و بسیاری از این مفاهیم در لفافه و با کنایه مطرح می‌شوند. 

کاندید، جوانی‌ست ساده، خام، راست‌گو، نرم‌خوی و البته زیبا و دل‌فریب. کاراکتری که تمام و کمال مرا به یاد تام جونزِ هنری فیلدینگ می‌اندازد و شباهت قصه‌ی این دو کاراکتر نمی‌تواند تصادفی باشد. 
کاندید که در قلعه‌ی آقای بارون توندر – تن – ترونک زندگی می‌کند و بسیاری او را فرزند نامشروع خواهر بارون و یک نجیب‌زاده می‌دانند، پس از گرفتن (یا بهتر است بگوییم دادنِ) بوسه‌ای از دختر هفده‌ساله‌ی بارون، یعنی کونه‌گُندِ آتشین‌مزاج و شهوانی، از این قلعه هم‌چون انسانِ از بهشت رانده‌شده، طرد می‌شود.
کاندید تحتِ آموزه‌های یک فیلسوفِ خوش‌باورِ آلمانی‌ست به نامِ پانگلس که یک تنه برای به‌سخره گرفتن لایبنیتس —فیلسوف آلمانی قرن هفدهم و معتقد بر این‌که این جهان بهترین جهان ممکنی‌ست که می‌توانست خلق شود— توسط ولتر خلق شده‌است و تا حدودی هم یادآور کاراکتر اسکوئرِ رمان سرگذشت تام جونز است. 
کاندید با این تفکر که در بهترین دنیای ممکن زندگی می‌کند، با قلبی عاشق به مسیر خود ادامه می‌دهد. کم‌کم آشنایی‌اش با آدم‌های متفاوت و قرار گرفتن‌اش در موقعیت‌هایی عجیب و حتی خطرناک، باعث می‌شود که شک و تردید از عقاید تحمیل‌شده‌ی گذشته او را وادار به تفکر کند.

کاندید برای من، تام جونزی‌ست فرانسوی که برای دست‌یابی به آنتی-سوفیای زندگی‌اش، گالیورانه به سفرها و ماجراجویی‌هایی فلسفی می‌رود. او در پایان فقط به دنبال انجام یک کار است، و خواننده‌ی عزیزِ این متن، ما هم به‌تر است همان کار را کنیم. «باغ‌مان را آباد کنیم.»