یادداشت Payam Mosleh

        دیوانگی 
سوزان سانتاگ در کتاب ((نظر به درد دیگران)) می‌نویسد: همدردی حس کم‌ثباتی است. یا باید در قالب عمل دربیاید یا از بین می‌رود.
شخصیت‌های مویا در کتاب دیوانگی هم اینچنین‌اند انسان‌هایی دوگانه و بی‌شفقت که همدردی خود را از دست داده‌اند؛ شاعر-زمین‌داری که تحت تاثیر جملات شاعرانه‌ی سرخ‌پوستان قرار نمی‌گیرد،مرد کوتاه قدی که با پاپ و کلینتون عکس دارد، مدیر سازمان‌ مردم نهادی که در جوانی چریک خطرناکی بوده است و این‌ها کشتار را دست مایه‌ی سیاسی کرده‌اند.
قصه اما برای ما از ذهن پریشان راوی، که ویراستار متن هزار و صد صفحه‌ای شهادت سرخپوستان است، روایت می‌شود. سرخ‌پوستانی که از کشتار بی‌رحمانه‌ی خانواده و هم قبیله‌ای‌های خود نوشته‌اند. روایتِ ذهنی پارنوایی که رذالت‌ها و بدطینتی‌ها از خصوصیات شخصیتی‌اش است‌ و طنازی‌های شرارت بارش ما را یاد شخصیت ((اسکار)) در ((طبل حلبی)) می‌اندازد.
راوی از کلیسای کاتولیک و سازمان‌های حقوق بشر تا عشق را به سخره می‌گیرد و گویا هیچ چیز جز شاعرانگی شهادت‌های قربانیان سرخ‌پوست او را تحت تاثیر نمی‌گذارد، دوگانگی شخصیت‌های داستان در روای هم دیده می‌شود که در ذهن‌اش خود را نه از قماش سرخ‌پوستان که در مواقعی با آلات و ابزار شکنجه‌گران به جنگ با اطرافیان خود تجسم می‌کند، و از مصیبت و رنج مردم سرخ‌پوست در ذهن‌اش طرح رمان در می‌آورد و هیجان زده می‌شود.
دیوانگی در ایده حمله‌ای است به قرن بیستم به قرنی که در فراز های فلسفه‌اش زبان، مکالمه و ارتباط را غیر ممکن می‌داند از این روست که شاعر-زمین‌دارِ داستان تحت تاثیر جملات شاعرانه قربانیان سرخ‌پوست قرار نمی‌گیرد، برای این است که راوی تمام توجه‌اش به برجستگی‌های بدن دختری که از مصاحبت با قبیله‌ی قتل عام شده می‌گوید. مرد قد کوتاه که با پاپ و کلینتن عکس دارد کشتار را دست مایه‌ی سیاسی می‌کند. از این روست که سرتاسر این قرن را جنایاتی فراگرفته است که همدردی مردمان را همراه ندارد.
روای در میان داستان حمله‌ی مستقیم خود را به قرن بیستم که در قالب روزنامه‌ای دم‌دستی در آمده با کلماتی مانند «درپیت» و «زردنویس» و «نان به نرخ‌ روزخور» انجام می‌دهد. و بازتاب تمام عیار این حرف را در جان شخصیت‌های دوگانه و سرگشته‌ قرار می‌دهد.
دیوانگی  این جمله آغاز می‌شود:
مشاعر من مختل شده است.
و در ادمه با شک بر مشاعر دنیای اطراف ادامه پیدا می‌کند، دیوانگی را می‌توانید یک نفس بخوانید و در خلال صفحات‌اش لحظه‌ای لبخند بزنید یا کلافه شوید.
طرح داستان درباره کشتار سرخپوستان مابین دهه شصت تا هشتاد گوآتمالاست و ویراستاری که قرار است متن شهادت سرخپوستان را ویراست کند، در ادامه درگیر  مسائلی با قدرت حاکم می شود‌. ماجرایی تبیین پذیر بر تمام کشتارهای روزگار معاصر ما، که با بازی‌های فرمی و قلم طنازانه‌ی  اوراسیو کاستیانوس مویا و ترجمه دقیق حسین ترکمن نژاد منتشر شده است.