یادداشت

        من مورخ نیستم و اصلا نمی‌توانم درباره استناد این کتاب نظری بدهم اما اگر فرض کنیم روایت‌ها حدودی از اعتبار را دارند و گذشته از آن، به شدت از خواندن آن لذت بردم. گویی درحال خواندن یک رمان بسیار پرکشش و جذاب هستم. اگرچه که واقعیت آنچه که در تاریخ رخ داده، هیچ تعهدی نداده که حتما برای روایت جذاب باشد. اما فکر می‌کنم روایت مشروطه هم جذاب، و هم ارزشمند است اتفاقا برای زمان حال. در روند کتاب می‌شود دید که چگونه تمام مسائل امروزه ما در امتداد همان ماجراهایی است که صد و چند سال پیش نسل‌های قبلی با آن‌ها درگیر بودند. چقدر بعضی حرکاتشان نسبت به الان پیشرو و آرمانی و چقدر بعضی از آن‌ها اکنون احمقانه و ساده‌لوحانه می‌نماید‌. به هرحال در پایان این کتاب خواهید دید که گذشته اصلا دور نیست. می‌توان بسیار مسیرهای نادرست را برای بار صدم تکرار نکرد و چقدر تصورات و تصمیمات می‌تواند عاقلانه‌تر از اکنون باشد. این را نیز خواهید دانست که چقدر روایت پیشین در ذهن ما از ماجرای مشروطه اشتباه و عقیم بوده است، و می‌توان اتفاقا از آن درس‌های بسیاری آموخت.