یادداشت محمدرضا زائری

        بیش از نیم قرن پیش، درست همان زمانی که اندیشه ها و افکار مارکسیستی ایران و کشورهای همسایه را درمی‌نوردید و جوانان را نسبت به افکار دینی و اعتقادات مذهبی دچار تردید می‌ساخت خبر چاپ کتاب یک نویسنده مسیحی در باره امام علی علیه السلام منتشر شد. 
جورج جرداق شاعر و نویسنده لبنانی که در ذوق ادبی و تسلط عمیق بر زبان عربی نبوغی خیره کننده داشت در نوجوانی با نهج البلاغه آشنا شده و سالها با کلام امام علی انس گرفته بود. او در عین حال مطالعات گسترده ای در اندیشه ها و افکار روزگار خود داشت و جدیدترین کتابها و نوشته های فرانسوی زبان را در بیروت می‌خواند و دنبال می‌کرد. 
در هجده سالگی کتابی در باره نگاه واگنر به زن نوشت که به سرعت در کشورهای عربی شهرت یافت. زبان و قدرت قلم او در این کتاب چنان بود که طه حسین ادیب شهیر مصری آن را به عنوان یکی از منابع دوره دکتری زبان عربی تعیین کرد. 
گرچه در خانواده آنان مثل خیلی دیگر از مسیحیان لبنانی ارادت و محبت به امام علی سابقه داشت و حتى پدرش نام امیرالمؤمنین را بر سردر خانه نصب کرده بود، اما شوهرخاله او عبدالمسیح محفوظ - که بخش هایی از نهج البلاغه را در آزمون رسمی مدارس لبنان گنجاند - و برادرش فؤاد جرداق از مهمترین عوامل گرایش او به افکار و کلمات علوی بودند. 
چندی بعد او که در آغاز جوانی برای تدریس زبان عربی در مراکز آموزشی مسیحی دعوت شده بود وقتی می‌خواست عبارات نهج البلاغه را به عنوان درس خود استفاده کند احساس نیاز کرد تا برای معرفی بیشتر شخصیت امام علی به دانش آموزان مسیحی مطالعه کند. او می‌گفت وقتی که سراغ کتابها رفتم دیدم که همه از منظر خود به شخصیت امام علی پرداخته اند و غالبا نیز درگیر اثبات حقانیت امام شده اند بی آنکه عظمت و شخصیت بی همتای ایشان را تحلیل کنند. 
به این ترتیب جورج جرداق که حدودا بیست و یکی دوسال از سن او می‌گذشت خود نگارش کتابی در باره امیرالمؤمنین را آغاز کرد و آن را "امام علی، صدای عدالت انسانی" نامید. 
انتشار این کتاب با چنان استقبال عجیب و شگفتی روبرو شد که جورج جوان را به نگارش جلدهای بعدی آن تشویق کرد. 
مجموعه پنج جلدی "امام علی، صدای عدالت انسانی" شامل این عناوین است: علی و حقوق بشر، علی و انقلاب فرانسه، علی و سقراط، علی و دوران زندگی اش، علی و قومیت عربی"  
بعد از انتشار این کتاب و شهرت عجیب و فراوانی که پیدا کرد بسیاری از ثروتمندان کشورهای عربی از او خواستند که در باره برخی شخصیت های دیگر اسلام کتاب بنویسد اما او در مقابل پیشنهادهای مالی وسوسه انگیزشان مقاومت کرد زیرا معتقد بود دیگران در حدی نیستند که بخواهند با امام علی مقایسه شوند.  
او با کتاب خود موجی از تحسین و تقدیر را در میان عالمان دینی و روحانیون حوزه های علمیه ایجاد کرد -و گرچه قدری انتقاد و موضع مخالف نیز به دنبال داشت- غالبا از آن استقبال کردند و بعضا معتقد بودند که این جوان مسیحی تحلیل ها و برداشتهایی از سخنان امیرالمؤمنان کرده که به ذهن ما نرسیده است. 
در عین حال او که چنین خدمت بزرگی به کشف حقایق و معارفی از کلام امام علی کرده بود همواره با تواضع و فروتنی کار خود را تلاشی اندک به حساب می‌آورد و می‌گفت من در مقابل بزرگی و عظمت امام علی کاری نکرده ام. 
از این مجموعه که مجلدات پنج گانه اش به فارسی ترجمه شده یک نسخه یک جلدی مختصر هم با ترجمه و کوشش مرحوم استاد سیدهادی خسروشاهی در "بوستان کتاب" انتشار یافته که برای مخاطب عمومی و جوان مناسب است. 
جورج جرداق بعدها کلمات برگزیده خود از نهج البلاغه را با توضیحاتی مختصر نیز منتشر ساخت که آن هم سه بار به زبان فارسی ترجمه و منتشر شده است.    
من که در سالهای پایانی عمر او توفیق مصاحبت و ارتباط مستمر با او را پیدا کردم از نزدیک شاهد بودم که حتى دهها سال بعد از انتشار کتاب همچنان ارادتمند و شیفته امام علی بود و با آن که اصلا گرایش و التزام اعتقادی دینی نداشت و حتى به کلیسا هم نمی‌رفت، اما وقتی نام امام علی می‌آمد باز چهره اش شکفته می‌شد و می‌گفت: " او یک شخصیت منحصر به زمان و مکان خاص نیست و به گروه و مذهب خاصی تعلق ندارد بلکه امام علی مال همه بشریت و تمام جهان است"
او در واپسین سالهای عمر که فرتوت و بیمار شده بود نیز با دردمندی از مظلومیت امام علی سخن می‌گفت و اندوهمندانه آه حسرت و دریغ می‌کشید که مسلمانان هنوز آن امام بزرگ را چنان که هست نشناخته و به عظمت و بلندای او پی نبرده اند.

(به تاریخ ۱۳۹۹/۳/۳ از سری یادداشت‌های «صد کتاب قبل از صد سالگی» در روزنامه شهرآرا)