یادداشت علی شکیبازاده

        ادیپ؛ چیستی، چگونگی، و چرایی.

چیستی: نظریه ادیپ، توضیح و تبیین اولین تجارب کودک از چهار حس مهم است: عشق، نفرت، ترس، و اضطراب. کودک دو تا چهار ساله در پی یافتن راه مهار میل جنسی مهارناپذیر خود، مراحلی را طی می‌کند که این چهار حس مواجه شده و نحوه برخورد او با این احساسات سنگ بنای تمام روابط آینده او خواهد بود. 
ورود و مدت زمان دوره‌ی ادیپ در دختران و پسران متفاوت است اما پایان آن با زدودن خصایص جنسی از والدین (پدر و مادر فیزیولوژیک یا غیر از آنها) صورت می‌پذیرد و اگر طی این دوره با آسیبی همراه باشد باعث روان‌رنجوری‌های بزرگ‌سالی خواهد شد. نویسنده در فصل «ادیپ ریشه روان‌رنجوری‌ها ...» به برخی از روان‌رنجوری‌های ادیپی مانند وسواس، مرد ستیزی، زن ستیزی، هیستری، ترس از فضای بسته و ... می‌پردازد.

چگونگی: چگونگی دوره ادیپ و چگونگی عقده ادیپ را باید با خواندن کتاب فهمید اما والد هم‌جنس با کودک، نقش اصلی را در این مورد دارد. نویسنده، داستان پیدایش نظریه ادیپ توسط فروید را در فصل «پرسش و پاسخ درباره ادیپ» بیان می‌کند، اینکه چگونه فروید با روانکاوی بیماران هیستری و روانکاوی شخص خود و با جرقه‌ای که افسانه یونانی، افسانه ادیپ، به ذهن او می‌زند پایه‌گذار این نظریه می‌شود که تا آخرین سال‌های عمر خود به اصلاح و تکمیل این نظریه مشغول بوده است. با این حال فروید معتقد بوده که نظریه او، دوره ادیپ در دختران و پسران را توامان تشریح می‌کند اما پیروان او از جمله خود نویسنده یا بزرگان دیگر روانکاوی مانند لکان این نظریه را شرح و بسط می‌دهند. نویسنده در این کتاب برای ادیپ پسران و دختران فصلی جدا در نظر گرفته است.

چرایی: از آنجا که در نظرات فروید، میل جنسی (به معنی روانکاوانه و نه عامیانه) ریشه همه امیال آدمی است و کودک با تجربه این میل دوره ادیپ را طی می‌کند و آسیب‌های این دوره باعث روان‌رنجوری‌های بزرگ‌سالی می‌گردد پس از نظر فروید و پیروان او ریشه همه روان‌رنجوری‌ها، عقده(های) ادیپ است. این مطلب در زیرعنوان کتاب: مهم‌ترین مفهوم روانکاوی، به وضوح بیان شده است.

در مورد کتاب: ترجمه بسیار خوب و روان است و با اینکه متنی تخصصی است اما به خوبی خوانده می‌شود.
 چند فصل اول کتاب، ضرب آهنگ کندی دارد و نویسنده تمام تلاش خود را معطوف به تبیین دوره ادیپ در پسران و دختران و تفاوت‌های این دو کرده است. خواننده غیرمتخصص در این فصول با واژه‌هایی مانند: ژوئیسانس، میل جنسی، فالوس، فالیک و ... مواجه می‌شود که گویا دانستن معانی آن‌ها پیش‌فرض نویسنده است! با این حال در فصل‌های بعدی تا حدودی معانی آن‌ها در حد فهم کتاب توضیح داده می‌شود اما همچنان حس کنجکاوی برای دانستن معنای دقیق‌تر آن‌ها راه را برای مراجعه به منابع دیگر باز می‌گذارد. البته مترجمین کتاب که زیر نظر کارگروه گسترش آموزه‌های لکانی به ترجمه کتاب پرداخته‌اند می‌توانستند با پاورقی کردن توضیحات بیشتری در مورد لغات تخصصی و ارجاع به منابع دست اول، خواننده کنجکاو را با دستی پرتر بدرقه کنند.