در جلد دوم مجموعه روایت تفکر، فرهنگ و تمدن، دوران تمدن اسلامی از ظهور اسلام تا انتهای صفویه را مرور می‌کنیم.
در این جلد پس از مرور دوران پیامبر تا انتهای دوران بنی عباس، شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران اسلامی با رویکرد خاندان‌های ایرانی، سلسله‌های ترک، دولت‌های فاطمی و اسماعیلی، تجاوزات مسیحیان و امپراطوری عثمانی بررسی شده و سپس به چرایی زوال تمدن اسلامی با توجه به همه مغول‌ها و اتفاقات پس از نیز پرداخته شده است.
در بخشی دیگر فضای جریان‌های فکری، نطام علمی، هنر و ادیات و سایر وجوه تمدنی دوران اوج تمدن اسلامی بیان شده و در فضل آخر به طور مفصل‌تری نسبت به فصول پیشین، دوران صفویه و ویژگی‌های آن بیان شده است.
به طور کل حتی با وجود برخی ایرادات ریز، با مطالعه این اثر می‌توان دید کلی خوبی نسبت به فضای کلی دوران اسلامی مخصوصا ایران به دست آورد. هرچند که برای اطلاعات جزئی‌ترو تحلیل بیشتر و بهتر بسیاری از چرایی‌های اتفاقات مختلف مطرح شده در کتاب، نیاز به مطالعه منابع بیشتری نیز هست.