تاریخ‌دان ادوارد پیترز می‌گوید که رومی‌ها در ابتدا فقط بردگان را شکنجه می‌کردند. اما بعدها «شکنجه در موارد خیانت به کشور نسبت به شهروندان آزاد نیز امکان کاربرد یافت، و از قرن سوم به بعد به تدریج کاربرد آن در مورد جرایم متنوع‌تر و طیف گسترده‌ای از افراد به صورت عادی در آمد.» سرانجام همه حکومت‌ها در اروپای غربی در قرون وسطی از شکنجه به عنوان بخشی از فرایند قضایی در مورد شهروندان استفاده کردند. دادگاه‌های تفتیش عقاید همان روش را دنبال می‌کردند.

بهتر است بدعتگذاران را شمشیر رئیس محکمه‌ای که شمشیرش را بیهوده به کار نمی‌اندازد باز دارد تا این که آن‌ها گرفتار به عذاب کشاندن افراد بیشتری به راه اشتباه خود شوند. برنارد کلرروی

با آن که داستان تفتیش عقاید به سرگذشت دیوانه‌ها می‌ماند، باید به خاطر داشته باشیم که افراد بی‌سبب چنین نمی‌کنند. در زمان خودش، توجیه‌گران بر وجه دینی تاکید بیش از حد می‌کردند. از نظر اسپانیایی‌ها، این آتش‌افروزی‌ها [برای سوزاندن کفار] از جمله بزرگ‌ترین جشن‌های عمومی بود، چون حکم شرعی تلقی می‌شد. جی. جی. کولتون

به گفته پاپ اینوکنتیوس چهارم، ماموران تفتیش عقاید می‌بایست «افرادی بودند حداقل چهل ساله، خردمند، پخته و جا افتاده، در موعظه‌گری نافذ، در عقیده متعصب، و در اعمال اقتدار خود دارای اعتماد به نفس.»