«سمک عیّار در دورانی از قریحه ی سرشار و ذهن روشن داستان سرایان باذوق و هنرمند ایرانی تراوش کرده است که اروپا در ظلمت جهل قرون وسطایی غوطه می خورد و ادبیات در آن مرز و بوم نخستین گام های خود را به سوی رشد و تکامل برمی داشت.
متأسفانه جزئیات زندگی و مرام و مسلک عیّاران روشن نیست و ممکن است مطالعه ی دقیق داستان سمک عیّار قسمتی از پرده ی ابهامی را که زندگی و راه و رسم جوان مردان را فرو پوشیده است به یک سو زند. داستان سمک عیّار ستایش نامه ی دلیری ها و جوانمردی ها و پاک دلی هاست.
نثر سمک متعلّق به قرن ششم و دوران اعتلای نثر فارسی، دوران نگارش کتاب هایی مانند کلیله و دمنه و سیاست نامه است و در آن از دروغ های شاخ دار و عفاریت منکر و عمود هفت هزار من خبری نیست و ستایش دلیری و پهلوانی در آن به حد اعتدال و به صورت معقول خویش جلوه کرده است؛ دریغ که داستان نویسی راه صوابی را که با نگارش کتاب هایی نظیر سمک عیّار آغاز شده بود، تعقیب نکرد. حوادث جان گدازی که در قرون هفتم و هشتم مانند بلای آسمانی بر مردم رنج دیده ی این سرزمین نازل می شد و در طرفه العینی آنان را از اوج عزت به خاک مذلت می نشانید چنان تأثیر نامطلوبی در روح و فکر مردم بر جای گذاشت و چنان آن ها را خرافی و موهوم پرست بارآورد که هرگز نتوانستند قوای انسانی را قادر به مقابله با کژی و کاستی و ظلم بدانند و در دنیای رویایی داستان نیز، قهرمانان خود را موجوداتی نظرکرده و برخوردار از قوای غیبی و ماورای طبیعی ساختند و دشمنان را به صورت های وحشت انگیز جن و غول و دیو و عفریت و جادو آراستند. آری مگر خون خوارگانی مانند چنگیز و تیمور را جز به هیکلان فیل تن و ارغش دیو و مرجانه ی جادو می توان تشبیه کرد؟
نثر سمک ساده و شیرین و دلاویز و روح نواز است. هنگام خواندن این کتاب گویی نیاکان ما با همان صفای روح و پاکی باطن و فصاحت و بلاغتی که داشتند از پشت پرده ی مظلم قرون و اعصار برآمده و با ما سخن می گویند»