مجموعه ی حاضر، متضمن مقالاتی است از نگارنده درباره ی جنبش های سیاسی ـ دینی ایران در سده های نخستین دوره ی اسلامی که در سال های 1360 تا 1380 شمسی نگاشته شده و در نشریه های گوناگون به چاپ رسیده است. عناوین مقالات عبارت اند از: "برخورد اندیشه های سیاسی در اسلام: پژوهشی در مرجئه"، "قیام مقنع جنبش روستایی سپیدجامگان"، "زنادقه در سده های نخستین اسلامی"، "کتاب شناسی تحلیلی جنبش قرمطی"، "جنبش قرمطیان بحرین"، "نخشبی و جنبش قرمطیان خراسان در سده ی چهارم"، "جنبش مرداویج گیلی"، "جنبش اسفارین شیرویه"، "جنبش نقطوی محمود پسیخانی".