بهتر انتخاب کن، بهتر بخوان

بازگشت از شوروی به ضمیمه تنقیح بازگشت از شوروی

بازگشت از شوروی به ضمیمه تنقیح بازگشت از شوروی

بازگشت از شوروی به ضمیمه تنقیح بازگشت از شوروی

آندره ژید و 1 نفر دیگر
3.9
6 نفر |
3 یادداشت

با انتخاب ستاره‌ها به این کتاب امتیاز دهید.

در حال خواندن

1

خوانده‌ام

10

خواهم خواند

5

این توضیحات مربوط به نسخۀ دیگری از این کتاب می‌باشد.

تا سال ها پس از وقوع انقلاب اکتبر 1917، چشم روشنفکران سراسر دنیا به مسکو و روسیه ای بود که از اتحاد چندین کشور، به شوروی بزرگ بدل شده بود. در تمام آن سال ها، همگان وقوع انقلاب کارگری را در روسیه، تحقق عینی آرزو و امیدهایی می دانستند که حول نظرات اقتصادسیاسی مارکس بالیده بود. آنها، شورمندانه وقایع را به نظاره نشسته بودند و با اغماض آنچه را که در تاریخ به وقوع می پیوست، تحلیل و تفسیر می کردند.آندره ژید، نویسنده معروف فرانسوی، یکی از همین دلباختگان بود که به عینیت یافتن سوسیالیسم در شوروی دلبسته بود و به شگفتی در آن می نگریست. او با شوق بسیار به دعوت «اتحادیه نویسندگان شوروی» در سال 1936 آری گفت. این سفر، دیدارها و مصاحبت های بسیاری را برای او ممکن کرد و از سویی باعث شد تا او با قرائتی بی واسطه از وقایع درحال وقوع مواجه شود و در آن مداقه و تأمل کند. او -که با تمنیات قلبی بسیار، تحقق سوسیالیسم را به انتظار نشسته بود- حال به مدد سیاست های حاکم بر فضای قرن بیستم و نیز تصمیمات شوم کارگزاران حزب، به ویرانی کعبه آمالش می نگریست. او پس از این سفر، کتاب بازگشت از شوروی را منتشر کرد. کتابی که خلاف انتظارها، نه زبان تمجید و شگفتی بر انقلاب اکتبر گشوده بود و نه از حدوث سوسیالیسمی خبر می داد که مارکس، انگلس و دیگر اندیشمندان بشارتش را داده بودند. او آنچه را در شوروی استالینی رخ می داد، بی پروا و با دید کاملاً انتقادی به چالش کشیده بود. این کتاب، غوغای بسیاری در میان روشنفکران و سیاست ورزان و ادیبان به راه انداخت. بسیاری از شخصیت های مطرح ادبی و سیاسی به انتشار کتاب او، باتندی و عتاب، شکایت و نقد بسیار وارد کردند و عده ای دیگر هم، در قبال سفرنامه او سکوت را ترجیح دادند. آنچه درباره این کتاب بسیار حائز اهمیت است، دیدگاه انتقادی ژید نه در شمایل یک تحلیل گر سیاسی، بلکه در حین روایت و تقریر یک سفرنامه است. اینجاست که می توان جانبداری و اغماض را کنار گذاشت و با روایت «آنچه مشهود و عینی است» از واقعیت سخن گفت. ژید، خود گرایش به سوسیالیسم داشت، بنابراین آنچه روایت می کرد ماحصل و دلیل سرخوردگی های سیاسی اش بود و نه تقبیح یک تئوری یا دیدگاه سیاسی معارض. سال ها بعد حقانیت آنچه ژید روایت کرده بود، در شوروی و دیگر نقاط جهان علنی شد اما شاید ژید به این دلیل پیش رو بود که در زمانه سکوت، اغماض یا بی تفاوتی لب به سخن گشود، زمانه ای که دیگر روشنفکران جهان با مسامحه بر تلخی واقعیت چشم می پوشیدند. بازگشت از شوروی با برگردان و مقدمه جلال آل احمد و پیشگفتاری از ویراستار نشر تجدید چاپ شده است. به این کتاب، نامه ها، جوابیه ها و ضمایمی از نتایج انتشار کتاب در اروپا ضمیمه شده است.

یادداشت‌های مرتبط به بازگشت از شوروی به ضمیمه تنقیح بازگشت از شوروی

امید ابد

1402/07/15

            کتاب های هستن که از زمان خودشون جلوتر رفتن شاید درکش شون برای مردم و روحیات اون زمان ممکن نباشه و  حتی با بازخورد منفی شدیدی مواجه بشه ولی دهه ها بعد که عیارشون مشخص میشه و تبدیل به کتاب های منبع و یا مرجع میشن  کتاب سفرنامه بازگشت از شوروی نمونه ای از این کتاب ها س ...در زمانی  نوشته شد که کمتر کسی حاضر بود به شوروی و مرام کمونیست نقدی وارد کنه ..زمانی که همه با شور و شوق از پیشرفت های  شوروی و شخص استالین که با بذل و بخشش خیلی از نویسنده ها رو نمک گیر  کرده بود تعریف و تمجید میکردند اندره ژید با اوردن تجربیات جامعه شناسی اش از سفر و گشت و گذار و گفتگو مخفیانه  با مردم فرودست شوروی و دیدن رنج و سختی هاشون برای روایت انچه که گزارشی بود  واقعی تر از حال روز مردم و جامعه شعار زده و مسخ شده در جغرافیا پهناور شوروی دست به انتشار واقعیاتی  زد که تا سالها بشدت از طرف مخالفینش کوبیده شد و سالها بعد با روشن شدن حقایق  نشان داد اونچه که ژید درک کرده بود و به اون باور داشت تا چه میزان صحیح و درست بوده
          
            یادداشتی با تأخیر


اول از همه اینکه این کتاب را در سفری خواندم که وقتِ سر خاراندن هم کم پیدا می‌شد. اما شروعِ چالشِ هر روز کتاب‌خواندن بهخوان بود و به زورِ چالش هر روز کتاب را می‌خواندم.
 مرسی از بهخوان، واقعا کمک‌حال بود این چالش.

سفرنامه زیاد می‌خوانم و این مقولهٔ نوشتاری را بسیار دوست دارم. از ضابطیان تا یامین‌پور، از رضا امیرخانی تا آندره ژید! جالب است که به بهانهٔ سفرنامه که قرار است باهاشون جغرافیاها و جهان‌های متفاوتی را تجربه کنی، نویسنده‌های متفاوت با سلیقه و عقیده خودت را نیز تجربه کنی. با آندره ژید و یامین‌پور از لحاظِ فکری فاصله‌ی زیادی دارم، ولی از خواندن سفرنامه‌هاشون لذت بردم.

برم سراغِ خودِ کتاب. از اسمش پیداست کتاب متنِ سفرنامه آندره ژید به شوروی است.
 در دورانِ ماهِ عسل و ابتداییِ حکومت شوراییِ روسیه، روشنفکران و متفکرانِ چپِ بسیاری از غرب به روسیه سفر کردند. در این میان مدح‌های بسیاری نثارِ شوروی شده بود در دورانِ "ماه عسل". از ژان پل سارترِ فیلسوف/ادیب گرفته است تا سیدنی و بئاتریس وبِ اقتصاددان. از میانِ بسیاری از سفرنامه‌های مربوط به شوروی، تصویرِ آندره ژید نسبت به بقیه منتقدانه‌تر بود.(الیته با دیگرِ سفرنامه‌ها به صورت دستِ چندم مواجه شده ام. مواجه دست اول خود یک پروژهٔ پژوهشیِ مفصل است.)
اما باز تنقیح آندره ژید بر سفرنامهٔ "بازگشت از شوروی" که چندین سال پس از متنِ اصلی نوشته شده است، وحشتناک منتقدانه شده است. در تنقیح، در حد دیستوپیای 1984 تصویر می‌کند شوروی را. به قولِ تاچریست‌‌ها، زمان بزرگترین دشمن سوسیالیسم واقعی(Real socialism) است.
به نظرم خواندن این کتاب بجز برای کسانی که بسیار درمورد شوروی و تاریخش خوانده‌اند و دوست دارند از زاویه یک ادیبِ معروف و به صورت سفرنامه‌ای از شوروی بداند یا حوزه تحقیقشون شووری و تاریخش و بازنمایی آن در سفرنامه‌های سیاح غربی‌! است‌(چرا یه ایرانی باید این دغدغه ذهنی‌اش باشه؟ خودم مصداقش‌ام اما بجز بهانه‌تراشی دلیلِ محکمه‌پسندی برایش ندارم! ) این کتاب خیلی جذابیتِ خاصی ندارند. 
البته نمی‌دانم شاید خوشتان آمد.

کتاب رو هم از فیدیبو و مجازی(epub) خوندم. کتاب کاغذی خوبه، ولی خودمونیم، در بندِ کتاب کاغذی بودن همچین هم خصلتِ خاصی نیست. چه بخواهیم و چه نخواهیم متنی که می‌خونیم اولویت است نه "جنس" ارائه‌اش!