این رساله را نباید با نامه‌ای در باب تساهل از جان لاک اشتباه گرفت که در سال‌های گذشته نشر نی با ترجمه‌ی شیرزاد گل‌شاهی منتشر کرده‌است. رساله‌ی اخیر ترجمه‌ی on toleration است و رساله‌ی قبلی A letter concerning toleration نام داشت. کتاب اخیر ۱۲ فصل دارد و مانیفست لیبرالیسم کلاسیک است. در توضیح مفاهیمی چون کلیسا، حاکم مدنی، مناسک مذهبی، بت‌پرستی، اصول دین، وجدان و ... در اندیشه‌ لیبرالیسم. کتاب در نقد حکومت‌های مذهبی است و در دفاع از مذهب، خلاف رأی آنان که لیبرالیسم را با مذهب در تزاحم می‌بینند.
مترجم فرزند از دست‌رفته‌ی یوسفعلی میرشکاک است که اخیراً جوان‌مرگ شد و انتشار کتابش را هم ندید. روحش شاد که قدم در راه نیکویی گذاشته بود.

دوماه‌نامه‌ی آگاهی نو، ویژه‌نامه‌ی نقد و بررسی کتاب: «کتاب‌نامه؛ در نقد و بررسی آثار، جلد یک»، شماره‌ی پیاپی 05، پاییز 1400.
          

            جان لاک به پدر لیبرالیسم و حقوق بشر شهرت دارد. او در این رساله در مقام یک متأله دینی ظاهر میشود و علیه سخت‌گیری های مذهبی سخن می‌گوید.
جان لاک رواداری را شاخص اصلی کلیسای راستین می‌داند و معتقد است که دایره‌ی اختیار کلیسا و حاکمیت مدنی، دو دایره‌ی جدا از هم است. او به جدایی امر دینی و سیاسی اذعان می‌کند و معتقد است که تنها وظیفه حاکم، رساندن خیر عمومی از جمله سلامت و امنیت به همه مردم است نه سعی برای هدایت آنان.
او در این مسیر به چند شاهد اشاره می‌کند:
۱- عبارات انجیل و نامه‌های قدیس پولس اشاره به اهمیت رواداری و احترام به عقاید دارد.
۲- دانش محدود انسانی اقتضا دارد که حقانیت در سرای دیگر (آخرت) مشخص شود و تا آن زمان هیچ کسی نباید روی دین خود تعصب داشته باشد.
۳- زور حکومتی به بهانه‌ی ایمان مردم، نقض غرض است چرا که باعث نفاق و دورویی می‌شود و این سنگین‌ترین گناه مردم است، چیزی قبیح‌تر از عدم اجرای مناسک.
البته که او در لایه‌ی عقاید دینی مسئله رواداری را مطرح می‌کند و الا در فصل حدود رواداری تصریح می‌کند که رواداری در مقابل کسانی که هیچ اعتقادی به امر متعالی ندارند (آتئیست‌ها) موجّه و منطقی نیست.
ترجمه جناب محمد میرشکاک بسیار روان و عامیانه فهم است. حتی اگر با فلسفه سیاسی نیز آشنایی نداشته باشید، قادر هستید که این کتاب را مطالعه بفرمایید. ایشان برای جذابیت متن، آیات و روایاتی از منابع اسلامی نیز در پاورقی به این کتاب افزوده است.