یادداشت ابوالفضل شربتی

        اگر می‌توانید تمرکز کنید و خود را در یک کارگاه ترجمه تصور کنید که شش‌دانگ‌تان جمعِ مطالب کارگاه است حتماً «بیایید ترجمه کنیم» را بخوانید. علی صلح‌جو این کتاب را برای کارشناسی مترجمی، و البته هر کس که سودا یا تلاشی برای ترجمه دارد، نوشته است. این کتاب 22 متن نسبتاً ساده دارد. ابتدا متن، که معمولاً یک پاراگراف است، را آورده، سپس جمله به جمله ترجمه و بررسی می‌کند. شیوۀ کارگاهی را حفظ کرده است، به این صورت که ممکن است در برخی از متن‌ها ترجمه‌ای که ابتدا می‌آورد دقیق نباشد و پس از بیان نکات فنی ترجمه را چکش‌کاری کند. کتاب سرشار است از نکات فنی و کاربردی ترجمه و حتی ویرایشی، نکاتی که چه‌بسا زبان‌دانان هم ندانند. چند نمونۀ جالب از این نکات را در ادامه می‌آورم، به این امید که به خواندنش ترغیب شوید.
1. در ترجمه باید خلّاق بود، زبان نیز منعطف است. می‌توانید با درک ساختار زبان مبدأ و مقصد و اندکی خلاقیّت ترجمه را جذاب و خواندنی کنید. برای مثال صلح‌جو در عبارتی greater area را به «امکان» ترجمه کرده است.
2. ترجمه‌ها نباید مکانیکی باشند. پیشنهاد نویسنده برابرِ واژۀ job در عبارت «your attitude to your job» «وظیفه‌ای که به شما محول شده است» می‌باشد، زیبا نیست؟
3. تغییر مقوله‌های دستوری از دیگر مصادیق ترجمۀ خلاق است، مانند اینکه برابرِ «فعلی» در زبان مبدأ یک «اسم» در زبان مقصد بیاوریم.
4. در متون محاوره‌ای می‌توان لغات را نشکست و درعین‌حال به لحنِ متن وفادار بود. برای نمونه می‌توان به جای «شده است» از «شده» استفاده کرد و لحن محاوره‌ای نیز از آن فهمیده شود. (به‌جای اینکه، برای نمونه، در متن «آره» را به جای «بله» بیاوریم)
5. استفاده از فرهنگ‌ها نیز داستان مفصلی است. پیش از خواندن کتاب تصور می‌کردم گوگل کلید همه چیزست، اما اندکی باید احتیاط کرد. درست است که شما می‌توانید فرهنگ «وبستر» را در اینترنت پیدا کنید اما متاسفانه به فرهنگ سخن انوری دسترسی ندارید. بسیاری از مترادفات و واژه‌های هم‌معنی را می‌توان از فرهنگ‌های سخن (نظیر فرهنگ سخن انوری، از انتشارات سخن) پیدا کنید. البته تاکید می‌کند که وابستگی مطلق به فرهنگ لغت خوب نیست و اطلاعات فرامتنی بسیار به کار می‌آید.
6. به تجربه دیده‌ام مترجمان حرفه‌ای با ترجمۀ تحت‌اللفظی مشکل دارند، اما، به نظرم، صلح‌جو فراتر می‌رود و قائل است در ترجمه باید مفهوم را رساند، البته با فهمیدنِ ساختار زبان مقصد و پیاده کردن آن در زبان مبدأ.
7. موضع نویسنده در موضوع فارسی‌گرایی معتدل است. معتقد است باید تابع استعمال و کاربرد باشیم.

این‌ها تنها چند نمونه بود. کتاب پر است از این نمونه‌ها، البته با بررسی خط به خط عبارات. علاوه‌براین، انتخاب واژگانِ نویسنده سرمشق خوبی برای برابرگزینی کلمات است. پیشنهادم اینست که وقتی مشغول خواندن کتاب هستید یک فایل وُرد یا اکسل در سیستم‌تان باز کنید یا دفتری، دفترچه‌ای را بردارید و این لغات و برابرگزین‌های صلح‌جو را یادداشت کنید. این را داشته باشید و هر جا از مترجمی زبردست ترجمه‌ای یافتید به لیست‌تان بیفزایید. ناگفته نماند این پیشنهاد از خود صلح‌جو در «از گوشه و کنار ترجمه» است.