یادداشت

        دنباله «کشتن مرغ مینا» (یا آن‌طور که سینمایی‌ها می‌گویند «کشتن مرغ مقلد») ۵۵ سال بعد از انتشار جلد اول منتشر شده است. داستان جلد دوم، ولی، از ۲۰ سال بعد شروع می‌شود. ترجمه کتاب اول، ۸ سال بعد از چاپ نسخه انگلیسی و ۴۷ سال قبل از ترجمه «برو دیدبانی بگمار» منتشر شده بود. خود من، آن کتاب را بیست و چند سال پیش خواندم ... این‌همه سال، این‌همه عدد ... دلم می‌خواستم دربارۀ فرق‌‌های دو کتاب بنویسم، اما قبل از هر چیز دیگری این به ذهنم رسید که در این باۀ  زمانی گسترده، همه‌چیز عوض شده است. همه چیز، جز یکی: اینکه بشر، هنوز هم رنج می‌برد.