یادداشت علی طالب‌لو

        کتاب پروسلوگیون Proslogion مهم‌ترین کتاب آنسلم قدّیس، یکی از مشهورترین فیلسوفان مسیحی کاتولیک است.
این کتاب حاوی یکی از مناقشه‌برانگیزترین استدلال‌ها برای اثبات وجود خداست. پس از وی توماس، کانت، لایب نیتس، راسل و فیلسوفان اسلامی بر این استدلال ایراداتی وارد کرده‌اند.
این استدلال پس از کانت به استدلال وجود شناختی شهرت یافته است؛ گرچه به گمانم توصیف دقیقی از روش استدلالی آنسلم نیست. آنسلم در فصل دوم تا چهارم این کتاب سعی دارد از نفس تصوّر خدا در ذهن، وجود او را ثابت کند. گرچه به تصریح می‌گوید که اگر استدلال هم نبود، خدا را می‌توان با دل درک کرد و هیچ سفیهی نمی‌تواند خداوند را در درونش انکار کند (برگرفته از کتاب اشعیا، عهد عتیق).
به گمان من این کتاب اساسا یک کتاب کلامی یا فلسفی نیست بلکه کتابی در الهیات عرفانی است. تنها سه فصل از این کتاب به مسئله اثبات وجود خدا اختصاص دارد لکن در بقیه‌ی کتاب، آنسلم به توصیف خداوند و نوع رابطه‌اش با او دست می‌زند. چراکه به عقیده او خدا چیزی است که نمی‌توان بهتر از او را تصور کرد؛ لذا سعی می‌کند به بررسی مصداقی کمالات خدا و رد کردن شبهاتی درمورد او بپردازد. توصیفات آنسلم طوری است که اگر او را نمی‌شناختیم احتمال می‌دادیم فیلسوفی اسلامی این مطالب را نوشته است. شاهد من بر این مدّعی، تصریح گونیلون (منتقد مطلب آنسلم) بر این مطلب است که بجز دلیل اثبات وجود خداوند، بقیه‌ی مطالب این کتاب بسیار خوب و برخاسته از روحی مهذّب و احساساتی قدسی است.
ترجمه‌ی کتاب بسیار خوش‌خوان و دقیق است، نسخه لاتینی آن هم همینطور. این کتاب به علاقه‌مندان کلام مسیحی و الهیات عرفانی پیشنهاد می‌شود.