یادداشت احسان رضایی

        ترجمه «وقعة صفین» که یکی از اولین نمونه‌های تاریخنگاری مسلمین است و اختصاصا به جنگ صفین پرداخته. نویسنده، نصر بن مزاحم مِنقِری یک قرن بعد از جنگ صفین زندگی می‌کرده و برای همین مطالب کتابش را با دو سه واسطه از کسانی که خودشان در جنگ حاضر بودند نقل کرده. این سندیت، علاوه بر بحث اعتبار تاریخی، باعث شده تا کتاب به منبع درجه یکی برای فهم جزئیات تبدیل شود. یعنی اگر داستان‌نویسی بخواهد مقطع تاریخ صدر اسلام را انتخاب کند، این کتاب کمک بزرگی برای او خواهد بود. در متن کتاب، انبوهی از جزئیات و تصاویر داستانی هست. اینجا برای نمونه، تصاویر داستانی را که در صفحات ۴۴۷ تا ۴۵۰ کتاب بود می‌آورم - جایی که جنگ شدت گرفته است:

هاشم بن عتبه (پسرعموی مختار و از یاران امام) دو زره پوشید، امام سر همین با او شوخی کرد/ هاشم سه‌تا نیزه را امتحان کرد تا بالاخره نیزه مناسب را پیدا کرد/ دستور جنگی هاشم به افراد که بعد از اینکه سه بار پرچم را تکان داد، حرکت کنند/ شوخی‌های عمار و هاشم در میدان جنگ/ هیچ‌کدام از دو سپاه میدان را خالی نمی‌کرد، یک گروه از شامیان پاهایشان را به هم بسته بودند/ شرح نبردی سخت برای تصرف یک تپه/ یک تاکتیک جنگی که چون زره گروهی از حریف ساق‌پوش نداشت، گفتند پاهایشان را هدف بگیرید. تدبیر دشمن این بود که روی زانو بنشینند و دفاع کنند/ یک گروه از جنگجویان سنگی را بین خودشان گذاشتند و قسم خوردند تا وقتی که سنگ نرفته، از میدان جنگ نروند/ امام حمله گروهی از سواره‌نظام دشمن از پشت سر دفع کرد