یادداشت علی طالب‌لو

        مسئله اساسی ولتر در این رمان، پاسخ به چند سوال است: چرا در این زندگی رنج می‌کشیم؟ تا کی قرار است رنج بکشیم؟ آیا این زندگی بهترین جهانی است که ممکن بود خلق شود؟
این سوالات از سوالات اساسی و مهم متافیزیک و فلسفه دین است اما ولتر نمی‌خواهد از دریچه بحث‌های تحلیلی به این مسئله بپردازد. او فرم روایی را برای پاسخ به این سوال انتخاب می‌کند.
از آنجا که ولتر متفکر فلسفه سیاسی و از منتقدان جدّی مسیحیت کاتولیک در عصر روشنگری است، فارغ از پاسخ به این سوالات و نقد لایب نیتس، به صورت آشکار یا ضمنی کشیش‌ها و حکومت‌ها را نیز مورد نقد قرار می‌دهد. روایت او متشکل از فیلسوفانی است که مدام از وجود شر یا بهترین جهان ممکن حرف‌های تکراری می‌زنند و کشیش‌هایی که مدام خیانت کرده و مال مردم را می‌دزدند. حکومت آرمانی‌ای که او تصویر می‌کند، حکومتی جدا از سیاست است، جایی که کشیش وجود ندارد و دین شأنی از شئون کلیسا یا حکومت نیست.
ولتر تمام ایده‌های تحلیلی راجع به وجود رنج را به نوعی ناقص می‌داند و به صراحت از زبان کاندید می‌گوید: «بهتر است بدون بحث و استدلال کار کنیم، فقط اینطور می‌شود زندگی را تحمل پذیرتر کرد». ولتر بحث‌های تحلیلی درمورد وجود شرّ و رنج را بیهوده می‌داند. چه اهمیتی دارد که زندگی ما بهترین جهان ممکن است وقتی هر روز رنج می‌کشیم؟ به جای اینکار بهتر است آنچه داریم را تحمل پذیرتر کنیم، همین.