یادداشت

        کتاب «عاشورا؛ فساد و صلاح‏» مجموعه نه سخنرانی دکتر فیرحی در سال‌های ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۹ است. ایشان با عینک جامعه‌شناسی سیاسی - تاریخی به بررسی حادثه عاشورا و حوادث منتهی به آن می‌پردازند.
ایده کلی ایشان این است که حضرت سیدالشهداء به دنبال قیام نبودند و حرکت ایشان صرفا ممانعت از بیعت با یزید بود. ایشان به تحلیل چند مفهوم و مسئله می‌پردازند: مفهوم بیعت، مفهوم خلافت، مفهوم سلطنت، حکومت شورایی، حکومت الیگارشی و...
به عقیده ایشان روند حکمرانی اسلامی پس از پیامبر با بحران‌های جدی مواجه شده که در زمان معاویه و یزید به اوج خود رسیده است؛ بحران هایی مثل: انتقال اصحاب پیامبر به شام، ایجاد سلسله مراتب در مرجعیت دینی و همچنین ایجاد بی عدالتی اقتصادی در جامعه.
مجموعا نگاه نو و بسیار خوبی به مجموع حوادث عاشورا داشتند و بر اساس تخصّص علمی خود، عوامل جامعه شناختی این حادثه را واکاوی کردند. به گمانم یکی از تحلیل‌های بسیار خوب از حادثه عاشوراست. با این حال، این کتاب دو نقد جدی دارد:
۱- به دلیل اینکه این کتاب متن چند سخنرانی از دکتر فیرحی است، مطالب تکراری آن زیاد است. به گمانم می‌شد نصف مطالب کتاب را حذف کرد.
۲- نگاه ایشان تکیه کمی به ادله دینی داشت و لذا به برخی از جوانب دیگر حادثه پرداخته نشده بود که انتظار می‌رفت به دلیل ارتباط با موضوع، به آن اشاره شود.
مجموعا کتابی بسیار خواندنی است. اگر هم همه کتاب را نمی‌خوانید، پیشنهاد می‌کنم سخنرانی «جامعه شناسی سیاسی حادثه عاشورا»، «عاشورا و بحران خلافت» و همچنین «عاشورا و مفهوم اصلاح؛ بازگشت به بنیان گذار» را مطالعه کنید. اساس ایده‌ی ایشان در این سه سخنرانی قابل دریافت است.
بخشی از ایده ایشان را ضمن پست «هدف قیام عاشورا» در کانال تارِک مطرح کرده‌ام؛ می‌توانید از پیوند زیر آنرا بخوانید:
https://t.me/notghiat/561