یادداشت مجتبی شاهسون

        وقتی نیچه گریست
اروین د. یالوم
«وقتی نیچه گریست» معروف ترین رمان اروین یالوم، روانپزشک و نویسنده معروف آمریکایی است که جزو یکی از پرفروشترین آثار چاپ شده چند سال اخیر در سراسر دنیا می باشد. این کتاب با درون مایه فلسفی- روانشناختی به خوبی میتواند ذهن مخاطب را درگیر کرده و او را تا پایان داستان شیفته و مفتون نگاه دارد.
فضای داستان در سال 1882 و مبتنی بر شخصیت هایی حقیقی اما با سیری انتزاعی و خارج از واقعیات تاریخی شکل می گیرد. یالوم در این کتاب نیچه - فیلسوف شهیر آلمانی- و ژوزف بروئر – پزشک معروف اتریشی و استاد زیگموند فروید – را در زمان جابجا کرده و مقابل هم قرار میدهد تا یکی از زیباترین رمانهای روانشناختی- فلسفی شکل بگیرد.
نقطه آغاز داستان، درخواست لو سالومه – دوست نیچه - از دکتر بروئر برای کمک به درمان او است که در آینده تاریخ فلسفه را دگرگون خواهد کرد. یالوم در این کتاب با نوشتن مکالماتی که کاملا با فضای ذهنی نیچه و وضعیت زندگی او مطابقت داشته و بیانگر علم و اطلاعات ژوزف بروئر است، آشنایی و تسلط خود بر مفاهیم روانشناختی آن زمان و همینطور فلسفه نیچه را به زیبایی به رخ میکشد. اولین تیر این ترکش در صفحات ابتدایی کتاب با جمله «باید اشاره کنم دوست شما، یک نسل زودتر به دنیا آمده» از زبان بروئر پرتاب میشود و در مکالمات مستقیم نیچه و بروئر به اوج میرسد.
«وقتی نیچه گریست» ترکیبی ماهرانه از خیال و واقعیتهای تاریخی است که یالوم به بهترین شکل برای مخاطب به تصویر میکشد. روابط نیچه با لو سالومه جزو بخش واقعی کتاب بوده و ملاقات و درمان او توسط بروئر حاصل خلاقیت ماهرانه و آگاهانه یالوم است. قسمت جذاب کتاب، شخصیت قدرتمند و منزوی نیچه است که کمک پزشک را رد کرده و بروئر را پس میزند.گفتم حرکت قدرتمند اما فکر می کنم هر جا که تاکید و شدتی وجود داشته باشد، معنای مقابل آن به صورت پر رنگ تری در ناخودآگاه وجوددارد و در مورد نیچه هر چقدر که او در باب قدرت و اختیار صحبت می کند، میتوان به طرف مقابل آن در خود نیچه باور داشت و این ایده برای تمامی فلاسفه صادق است و این به وضوح در این اثر پیداست و نقطه ی قوت این کتاب همین است. نیچه در اتاق درمان مفروض، نظریاتش بالا و پایین می رود و پذیرش چیزهایی برای او سخت است و در نهایت مغاکی که از شبیه شدن به آن  ما را می ترساند، خودش عمیقا گرفتار چنین چیزی است . برای درک بهتر کتاب بهتر است که خواننده اندک اطلاعاتی درباره روانشناسی، تفکرات نیچه و همینطور مطالعات فروید داشته باشد.