یادداشت سیدمهدی حسینی

        ‌۱- این کتاب توسط خوانندگان، خلاصه‌ای معرفی شده است از برخی بخشهای کتابهای دیگر نوح هراری. اما چرا هراری که کتابهای مطول و پرفروشی دارد، این کتاب را نوشته است؟ اهمیت مباحث کم‌حجم این کتاب از نظر هراری چیست که او را به قول دیگران به تکرار وامی‌دارد؟ شاید افزایش شکاف طبقاتی میان ثروتمندان و فقرا و مشکلاتی که در پس آن می‌آید. (این موضوع تناقضی است با مطالب مطروح در کتاب ‌‌‌واقع نگری نوشته هنس روسلینگ). شاید هم فروپاشی لیبرالیسم در آینده‌ای نزدیک؟
۲- مقدمه‌چینی و همراه کردن خواننده برای نتیجه‌گیری، در این کتاب نیز همانند سبک هراری در کتابهای دیگرش است. ابتدا از تاریخچه تولید پول و مزایای آن صحبت می‌کند ولی سپس از مشکلاتش می‌گوید و به مقوله‌ی اعتبار می‌رسد. از محاسن سرمایه‌داری و لیبرالیسم سخن می‌گوید طوری که خواننده تصور می‌کند بهتر از این وجود ندارد ولی در ادامه به مشکلاتی که سرمایه‌داری برای بشر بوجود آورده صحبت می‌شود و تصورات قبلی را که شکل گرفته بود در هم می‌شکند. از مزایای هوش مصنوعی و استفاده از فناوری، بسیار می‌خوانیم اما در انتها خود را اسیری می‌بینیم در دستان فناوری و مشکلاتی که برایمان بوجود خواهد آورد. در نهایت هم از فروپاشی لیبرالیسم در آینده می‌نویسد و علامت سوالی برای خواننده ایجاد می‌کند که: ایدئولوژی بعدی چیست؟
۳- برخی خوانندگان، به دلیل اینکه کتاب با تاریخ پول شروع کرده و در ادامه به مباحث دیگر از جمله آینده‌ی هوش مصنوعی پرداخته انتقاد داشتند. آنها با توجه به عنوان کتاب، انتظارشان این بود که پیوسته درباره پول صحبت شود و مباحث دیگر را غیرمرتبط می‌دیدند. اما هراری را می‌توان با آلوین تافلر مقایسه کرد. وی تاریخ‌نگار نیست. او همانند کتابهای شوک آینده و موج سوم تافلر از تاریخ شروع می‌کند تا نتیجه‌گیریهایش را انجام دهد و آینده را ترسیم کند. انتظار نوشتن صرف تاریخ پول از نوشته‌های هراری، انتظار بجایی نیست.
۴- برای بهره‌مندی بیشتر از این کتاب بهتر است تجربیاتی در استفاده از نرم‌افزارهای سیری اپل، کورتانای مایکروسافت و ویز گوگل داشته باشیم، فیلم سایبورگ۲ و سریال وست ورلد را دیده باشیم، کتابهای انسان خردمند هراری، موج سوم تافلر، اینترنت با مغز ما چه می‌کند نیکلاس کار، تکثیر تاسف‌انگیز پدربزرگ نادر ابراهیمی، ۱۹۸۴ جرج اورول، تفکر کند و سریع دنیل کانمن را مطالعه کرده باشیم، و درنهایت موسیقی پلیس را با صدای استینگ ضمن توجه به متن آن شنیده باشیم. بعد از آن دوباره برگردیم و این کتاب را در چند ساعت مطالعه کنیم. حتما تجربه‌ی متفاوتی از آن خواهیم داشت.
۵- دیدگاهها و درک ما از بسیاری از مسائل فلسفی، دینی، اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی با دیدگاههای تافلر، هراری و بسیاری از نویسندگان دیگر با توجه به فرهنگ و باورهای دینی‌مان تفاوت دارد. نکته‌ای که در مطالعه‌ی تمام کتابها بویژه در این ژانر از کتابها باید توجه داشت، این است که نباید مسحور قدرت قلم نویسندگان شد. نقادی و تطبیق آن با دانسته‌ها و حتی به صورت خاص با نادانسته‌هایمان! بسیار بر قضاوتمان از محتوای کتاب تاثیرگذار است.
۶- ترجمه‌ی انجام شده، خوب و روان بود. در اندک مواردی مناسبتر بود به جای برخی واژه‌های تخصصی استفاده شده، واژه‌های جایگزین دیگری بکار برده می‌شد و نیز ممکن بود زیرنویسهای توضیحی بیشتری از قلم مترجم اضافه شود.