یادداشت فهیمه نظری

        «بانوی اندلس» به قلم حجه‌الاسلام والمسلمین سید محمدصادق مصباح موسوی، پژوهشی مستند درباره‌ی شخصت و زادگاه نجمه خاتون یا خیزران مُرسّیه، مادر امام رضا علیه‌السلام، است. این کتاب حاصل هفت سال تحقیق و بررسی اکثر کتب مربوط به تاریخ و و سیره‌ی امام رضا (ع) درباره‌ی مادر ایشان است.
مصباح موسوی در این اثر با بهره‌مندی از نقل‌های مستند، نقشه‌های متعدد جغرافیایی و استناد به فرهنگ لغت‌های معتبر، به روشنی اثبات می‌کند که «مُرسیه» تنها شهر با این نام در جهان است که با دیگر مطالبی که در روایت پیرامون زندگی ایشان آمده است سازگاری دارد.
بر اساس پژوهش‌های او مُرسیه به عنوان زادگاه بانو خَیزُران در منطقه‌ی جنوب شرقی اسپانیا و در غرب دریای مدیترانه واقع شده و در تقسیمات کشوری کنونی اسپانیا، منطقه‌ی مرسیه یکی از ایالت‌های پرآوازه‌ی این کشور و با نام مُورثیا (Murcia) شناخته می‌شود.
اگرچه این اثر درباره‌ زندگانی مادر امام رضا (ع) نوشته شده، نگارنده اشاره به مختصری از فتوحات و تاریخ سیاسی اسلام در جنوب غربی اروپا را نیز لازم دانسته است؛ از این جهت که مخاطب را با زمینه‌ای که موجب انتقال این بانو از اسپانیا به سواحلِ آفریقا و از آن‌جا به دریای سرخ و در پایان به مدینه انجامید، آشنا سازد.
مصباح موسوی هم‌چنین برای روشن شدن ملیت و شناخت بیش‌تر شخصیت نجمه خاتوم، ناگزیر در این کتاب به زندگانی چند تن از افراد مرتبط با ایشان پرداخته است. از جمله‌ی این افراد عبارت‌اند از:
امام کاظم (ع) (همسر بانو)، امام رضا (ع) (فرزند ایشان)، حضرت معصومه (ع) (دختر بانو)، حیمده مصفاه (همسر امام صادق ع)، بانو خیزران نوبیه (همسر امام رضا ع و مادر امام جواد ع) سکن النوبیه (دیگر همسر امام کاظم ع)، جناب ابراهیم المرتضی الاصغر (فرزند سکن النوبیه)، و خیزران بربریه (همسر هادی خلیفه‌ی عباسی).
او در این اثر سعی کرده هم‌زمان با طرح مسائل روایی و تاریخی به بسیاری از شبهات اعتقادی از جمله «فلسفه جهاد اسلامی»، «علت تعدد زوجات امامان»، «چگونگی تکلم فرزند در رحم مادر»، «قداست و طهارت محض مادران ائمه علیهما‌السلام» و دیگر موارد پاسخ اجمالی بدهد.
از دیگر ویژگی‌های پژوهش پیش رو بررسی بسیاری از کتب مرتبط با سیره و زندگانی والده‌‌ی گرامی امام رضا علیه‌السلام است که ذیل عنوان «گوشه‌ای از فضائل بانو» بیان شده است.
نگارنده در پایان کتاب نیز بیش از هشتاد اثر مرتبط را مورد بررسی و نقد قرار داده تا با رد هر نوع شبه‌ی احتمالی، انتساب قطعی بانو مشخصا به شهر مُرسیه‌ی اسپانیا در تاریخ ثبت و ضبط گردد.