یادداشت سهیلا ملکی 🌾

بخش دو: 
فخرالدین تا اینجا بوی ادرار و گه گرفته است و نویسنده دست از تحقیر برنمی‌دارد و وقیحانه حتی به شأن و حرمت ‌مادری رحم نمی‌کند. مادر فخرالدین بوی مدفوع و ادرار فخرالدین را دوست دارد: «تنها حسنش این بود که مدفوع و ادرارش بویی خوب و مطبوع داشت، بویی بین نعنا و اکالیپتوس ولی ملایم و جذاب، حداقل برای مادرش.../ صفحه‌ی 21» این صحنه مقدمه‌چینی نویسنده است برای برقراری زمینه‌ی رابطه‌ی جنسی میان فخرالدین و مادرش: « فخرالدین موقعی که شیرخواره بود پستان‌های مادرش را باذوق گاز می‌گرفت. بعدازآن هم هر وقت می‌خواست رضایتش را از مادر نشان دهد گاز می‌گرفت... مادر از این کار پسر کیف می‌کرد و خیلی سعی می‌کرد این کیف کردنش را مخفی کند/ صفحه‌ی 22» این کاشت خداوردی در صفحه‌ی 57 برداشت می‌شود، در توصیف جنازه‌ی مادر: «چطور کسی نفهمید کجای بدن مادر فخرالدین تیر خورده است؟! بالاخره جای ورود تیر به بدن از روی برقع و لباس پیدا می‌شد! اما برقع مادر فخرالدین گشاد بود و پرچین لابد اگر خوب دنبال محل ورود تیر می‌گشتند معلوم بود از بالای برقع یک جایی سوراخ شده... و فخرالدین اصلاً دوست نداشت فکر کند تیر به یکی از پستان‌های مادرش خورده باشد.» و در این میان نویسنده با بازی با معانی مختلف کلمه‌ی «سیخ» کارهایی می‌کند که حرمت و شأن مادری اجازه‌ی بازگو کردن آن را نمی‌دهد. نویسنده آن‌قدر عقب‌مانده است که نمی‌داند برقرار کردن رابطه‌ی جنسی میان پسربچه و مادر الزاماً اثر را دارای جنبه‌های روانکاوانه و شایسته‌ی خوانش‌های فرویدی نمی‌کند همان‌گونه که آوردن حدیث «هام بن هیم» اثر را شیعی نمی‌کند. بگذریم. 
خداوردی در توهم رؤیای خلق اثری با زمینه‌ی ادیپی حد نگه نمی‌دارد. همان بویی که مادر از آن خوشش می‌آید پدر را آشفته می‌کند: «پدر فخرالدین چنین نظری نداشت. هر وقت همچو بویی می‌شنید داد و هوارش بلند می‌شد. می‌رفت مطبخی و سیخی روی اجاق داغ می‌کرد و می‌آمد سر چاه مبال و در همان حین که مادر رخت و لباس فخرالدین را درآورده بود و گند و کثافتش را با آفتابه می‌شست، سیخ داغ را روی پوست بچه می‌چسباند و فخرالدین بالا و پایین می‌پرید.../صفحه‌ی 22»
نویسنده باز هم ارضاء نمی‌شود. فخرالدین _رهبر دینی گروه‌های جهادی سلفی_ در کودکی «مثل منگل‌هاست. شاشوست. یک کلمه هم بلد نیست حرف بزند. فقط نه نه می‌کند. مثل گوسفند بع بع.../ صفحه‌ی 22» سه‌نقطه‌ی پایانی از من نیست. از خداوردی است. خداوردی فعل را نمی‌آورد و با همه‌ی مقدماتی که چیده است به خواسته‌اش می‌رسد: فخرالدین گوسفند می‌شود اما خداوردی ارضاء نمی‌شود. فخرالدین گرگ می‌شود: «مادر فخرالدین... به این فکر می‌کرد که خدا را شکر عمو عزیز هیچ خبر از گاز گرفتن‌های فخرالدین ندارد وگرنه نمی‌توانست به‌راحتی به او بگوید گوسفند./ صفحه‌ی 22» 
بعد از هجو جسم، زخم، خانواده و کودکی، حالا خداوردی باید زیبایی‌شناسی فخرالدین را از او بگیرد: «جوی آب مخلوط با فاضلاب شهری فخرالدین را یاد بهشت می‌انداخت، بهشتی که آب از زیر درخت‌هایش در جریان است. /صفحه‌ی 25» و بعد باید ارزش‌های اخلاقی او را سلب کند. چه دستاویزی بهتر از بی‌اخلاقی با زنان و شهوت‌پرست نشان دادن فخر‌الدین باسابقه‌ای که گذشت؟ فخرالدین در یک مجلس چهار دختر را عقد می‌کند و فاجعه‌بارتر از آن در شب زفاف هر چهار تن را یکجا و یک مجلس می‌طلبد. «صفحه‌ی 51» و کاش برای خداوردی برای زن و زنانگی حرمتی قائل بود: «زن مفلوک چادرنمازی روی سرش کشیده و بچه‌ها را گوشه‌ی اتاق، پشت خودش قایم کرده بود...بدنش سست شد، قبل از آن سنگینی خاصی روی شانه‌هایش حس‌ می‌کرد ولی در آن لحظه حس کرد سنگینی شانه‌ها به زیر شکمش به کلیه‌هایش منتقل شده است و هرچه سعی کرد خودش را نگه دارد نشد که نشد؛ خودش را خیس کرد. خیلی هم خیس کرد، طوری که بوی شاشش فضا را پر کرد از همه بیشتر بینی فخرالدین را/صفحه‌ی 49»
خداوردی خلاقانه عمل نمی‌کند. سازوکاری که در سرتاسر کتاب از آن بهره می‌گیرد همان شیوه‌ای است که قشریون شیعه در مجالس مشهور به «عمر کشان» از آن بهره می‌گیرند. فخرالدین در آلوت، خلیفه‌ی دوم است در مجالس عمر کشان. چنان‌که دانم و دانید آلوده به همه‌ی رذالت‌های جسمی و اخلاقی و خانوادگی و دینی و بدتر از همه دارای ریشه و پیشینه‌ای یهودی. آلوت، مکتوب عمرکشان‌های قم و کاشان و اصفهان و مشهد است. پر از رفتارهای وقیح، توصیفات شنیع، پر از باد معده و توصیف محتویات روده و نسبت‎ها و طعن‌های غیراخلاقی ریزودرشت درباره‌ی فخرالدین و یاران مجاهدش که یکی سرتاسر کتاب، مدام دست در خشتک دارد و دیگری دست در چیز دیگر؛ هجویه‌ای تهی از کوچک‌ترین از ارزش زیبایی‌شناختی. 
ماجرای پوزبند زدن و دهان‌بند زدن به فخرالدین در این صحنه رخ می‌دهد. زندان‌بان گوریل است و فخرالدین میمونی نیم‌خیز. «صفحه‌ی 134» میمون مقابل چشم گوریل روباه می‌شود. آنهم نه هر روباهی. روباهی که ازقضا مقصر است: «گوریل ایستاده بود بالای سرش و نگاهش به سنگینی ضربه‌ی بیل روی سر روباهی بود که دزدکی وارد مزرعه شده است./ صفحه‌ی 135» فخرالدین به گوریل حمله می‌کند و ته‌مانده‌ی انسانیتش از نگاه نویسنده همین‌جا از دست می‌رود: «زندانی شبیه هر موجودی بود غیر از یک انسان زندانی. گرگ شده بود یا کوسه‌ای درنده که بعد از مدت‌ها گرسنگی شکار خوبی پیدا کرده بود./ صفحه‌ی 135» ازاینجا به بعد برای ما راز برخوردهای دهشت‌بار آمریکایی‌ها در گوانتانامو و ابوغریب با زندانیان مسلمان سلفی آشکار می‌شود. حقشان است: «هنوز صدای افتادنش روی لاله‌های گوش در نوسان بود که متوجه درد شدیدی در ناحیه‌ی ساق پا شد. استخوان ساقش لای دندان‌های زندانی گیر کرده بود و خرد می‌شد. فریاد کشید و از دوستانش کمک خواست. به زبان انگلیسی... استخوان پای راستش زیر آرواره‌های زندانی ترک برمی‌داشت.. سه چهار گوریل دیگر سررسیدند و بی‌تأمل و با تمام نیرو به هرکجای زندانی که می‌خورد زدند. ضربات پوتین، باتوم و شوکر برقی بالأخره بیهوشش کرد./ صفحه‌ی 136» قصه‌ی آن پوزبندی که ما پیش‌ازاین بر صورت مسلمانان در گوانتانامو و ابوغریب دیده‌ایم و زنجیری که به دست‌وپایشان دیده‌ایم حاصل چنین توحشی از امثال فخرالدین است: «چند روز بعد، توی اتاقی یک‌تخته در بیمارستان چشمانش باز و بسته شد. عضلاتش بی‌حس بود و ملتفت زنجیری که به دست‌وپا داشت نشد اما یک دهانبند عجیب‌وغریب را روی چانه حس کرد./ صفحه‌ی 136» در این بازی آنکه رفتار وحشیانه داشت و شایسته‌ی رفتارهای خشونت‌بار بود، فخرالدین بود: «چندنفری دور و برش بودند و باتوم‌ها و شوکر برقی آماده بود تا با کوچک‌ترین رفتار وحشیانه، عکس‌العملی مناسب نشان دهند.» شما جلوی مناسب علامت تعجب بگذارید. 
حالا فخرالدین نه گوسفند است، نه گرگ است، نه میمون است، نه کوسه. حالا «به‌اندازه‌ی یک سگ ولگرد که پوزه‌بند به دهان دارد ذلیل شده است./ صفحه‌ی 141» و این مقدمه‌ی رسیدن به یکی از کثیف‌ترین و مشمئزکننده‌ترین صفحات کتاب است. 
فخرالدین در زندان قرآن می‌خواند. حزین. قرآن خواندنش زندانبان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. مثل بسیاری از قصه‌هایی که همه‌ی ما شنیده‌ایم. زندان‌بان تحت تأثیر تلاوت قرآن فخرالدین با او هم‌سخن می‌شود. زندان‌بان به فخرالدین می‌گوید: «من از زندان شما بویی می‌شنوم./ صفحه‌ی 142» فخرالدین پاسخ می‌دهد «بوی بدی که نیست؟ شاید بوی تنم باشد. خدا می‌داند چند وقت است که حمام نرفته‌ام/ صفحه‌ی 142» میانه‌ی این گفتگو خداوردی وارد می‌شود: «فخرالدین قبل از این، همیشه معتقد بود بوی مدفوعش و بوی باد شکمش مثل بوی آدم‌های دیگر نیست، مطبوع است. تا آن روز احتمال می‌داد که شاید ازنظر خودش این‌طور باشد مخصوصاً از بویی که موقع احتلام پیدا می‌کرد خوشش می‌آمد و انگار زندان‌بان می‌خواست همچو چیزی را تصدیق کند./ صفحه‌ی 142» بویی که زندان‌بان به‌واسطه‌ی تلاوت قرآن از سلول فخرالدین می‌شنود به همین سادگی توسط نویسنده با بوی احتلام و مدفوع و ادرار جایگزین می‌شود. اما هنوز پرده‌ای کثیف‌تر در پیش است. فخرالدین باید بیشتر از این‌ها تحقیر شود و خداوردی ابزاری جز ایجاد برانگیختگی جنسی در موقعیت ناتوانی او نمی‌شناسد. زندان‌بان همسری دارد عقیم. با دیدن سجده‌ها و شنیدن صوت حزین قرآن فخرالدین احساس احترامی عجیب به او پیدا می‌کند.«صفحه‌ی 143» نویسنده این قطعیت را برنمی‌تابد و حالت زندان‌بان را به استیصالی نسبت می‌دهد که آدم را به هر چیزی! حتی زندانی آدمخواری که به‌ نظر متدین می‌رسد امیدوار می‌کند.«صفحه‌ی 143» زندان‌بان همسرش را برای تبرک به سلول فخرالدین می‌آورد. «در که باز شد فخرالدین فقط یک نظر به قامت و چهره‌ی زن نگاه کرد. تپش قلب گرفت. ایستاد. سرش را برگرداند و به دیوار زندان خیره ماند. گرمای نفسش را روی دهانبند دید. دستش را کمی دراز کرد، به‌اندازه‌ای که زن بیاید و زیر آن قرار بگیرد و برود. زنجیر نمی‌گذاشت دستش را خیلی بالا ببرد... بوی زن توی سلول پخش شد. فخرالدین چشمانش را بست. دستش به شال زن خورد و شال از سر زن افتاد. یک آن موهای زن را لمس کرد. استغفار کرد و گفت بروید... صدایش از پشت دهانبند وحشتناک‌تر از همیشه شنیده می‌شد./صفحه‌ی 144» این برانگیختگی با فخرالدین تا بعد از آزادی می‌ماند. بتول را به یاد همین زن لمس می‌کند و در همین مباشرت و معاشرت از او بچه‌ای سیاه و افلیج به دنیا می‌آید.«صفحه‌ی 161» خداوردی اینجا برای تحقیر از سیاه بودن و فلج بودن بهره می‌گیرد. 
هنوز اما صفحاتی کثیف‌تر به انتظار خواننده نشسته‌اند. نقطه‌ی اوج این رذالت در توصیف تن دخترکی است مسیحی که توسط سلفی‌ها مجروح شده است. فخرالدین و یارانش از مرز گذشته‌اند. عادت میرزا در همه‌ی کتاب آن است که دست در نیفه (خشتک) دارد و خودش را می‌مالد. «نزدیک تنها روستای حاشیه‌ی کویر، روستایی کوچک به نام مزداک، میرزا پیشنهاد کرد برای قضای حاجت صبر کنند. تمام مسیر بیشتر از هر وقت دیگری دست به نیفه‌اش می‌مالید. فخرالدین بین ذکرهایی که می‌گفت نگاهی به دست نیفه‌ی میرزا می‌انداخت و فقط کمی ذکرش را بلندتر ادا می‌کرد./ صفحه‌ی 204» اینجا نویسنده با ذکر همان می‌کند که پیش‌ازاین با سیخ کرده بود. میرزا برای قضای حاجت می‌رود و کمی بعد صدایش بلند می‌شود به شیخنا شیخنا گفتن. جسد دختربچه‌ای را پیدا کرده است. نگاه لاابالی نویسنده زوتر از هر چیز دیگری پاهای دخترک را دید می‌زند: «میرزا به دختربچه‌ای اشاره کرد که گوشه‌ی دیوار سرش با لرزشی آرام خبر از جاندار بودنش می‌داد. شلواری به پا نداشت و دامنش پاره شده بود و لای پای سفید و زخمی‌اش پیدا بود./ صفحه‌ی 205» زبان نویسنده اما از نگاهش لاابالی‌تر است. خون دخترک به ادرار میرزا تشبیه می‌شود: «خونی غلیظ زیر پایش جمع شده بود، مثل ادرار میرزا جمال که کمی آن‌طرف‌تر چاله‌ای برای خود ساخته بود... مگس‌ها بین ادرار و خون نمی‌دانستند کدام را انتخاب کنند./ صفحه‌ی 205»
جوهر تکفیر و حقیقت خشونت نهفته در آن، نفی منزلت اخلاقی و شأن انسانی «دیگری» است. و این نفی منحصر در عقاید و باورهای مذهبی نیست. خداوردی در نوشتن آلوت به آزادی خود در نوشتن رمانش غره شده است و هر خشونت و تحقیری که خواسته است نسبت به «دیگری»اش روا داشته است. او در این میان فقط یک حقیقت را فراموش کرده است: «تنها ما داستان‌ها را نمی‌گوییم، بلکه داستان‌ها نیز ما را می‌گویند.» این بود حکایت کتابی که در دو جایزه‌ی پر های و هوی ادبی کشور در سال 1397 نامزد شد و این بود حکایت کتابی که جریان حامی‌اش مدعی مقابله با تک‌صدایی و قطعیت گرایی در ادبیات‌ هستند. این نقد جز نامی که در اول ذکر شد می‌‌توانست به نام‌های دیگری تقدیم شود. همین.