یادداشت ابوالفضل شربتی

        تا حالا شده است که از چیزی بسیار شوکه شوید و بعد به نوعی حیران شوید؟ صبحِ اولین امتحانِ این ترم، این گونه شدم و ندانسته و البته از سرِ تمایل، این کتاب را برداشتم و شروع کردم به خواندنش. البته قبلاً امیر حسین خیراندیش این کتاب را پیشنهاد داده بود.
کتاب درباره ی امر به معروف و نهی از منکر است، اما یک نکته ی بسیار ساده شاید قابلِ توجه باشد: امر به معروف و نهی از منکر از دیدگاهِ قرآن؛ نه از دیدگاهِ آقایون. این مساله هنگام خواندنِ کتاب برایم ملموس شد. ش
اما سیرِ کتاب
 بر خلافِ مباحثی که تاکنون در امر به معروف و نهای از منکر شنیدم، مباحثِ کتاب به نوعی برعکس بود. یعنی اگر تاکنون دیگران از اهمیتِ این مساله صحبت می کردند (و چه بسا فقط از اهمیتِ مساله صحبت می کردند) آیت الله بهشتی، ابتدا واژه های «امر»، «معروف»، «منکر»، «خیر» و «دعوت» و واژه هایی دیگر که درگیرِ بحث هستند را باز می کند و آن ها را توضیح می دهد. در قدمِ بعد اندکی از چرایی این مساله و شرایطِ پیش بینی شده سخن می گوید (نظیر سختی ها)
با برجسته کردنِ عدل مبحثِ حسن و قبحِ افعال را مطرح می کنند و جانبِ «شناختِ پَسَند ها و ناپَسَند ها پیش از وحی» را می گیرند. بحث ایشان در این مرتبه از کتاب جالب است (خصوصاً این که از زبانِ یک روحانی است) آیات و تفاسیر جالبی در تاییدِ حسن و قبحِ ذاتی/فعلی ارایه می دهند (که در کلاس های کلام مان نخواندیم)
با مطرح کردنِ اصولِ «همه پسند» و «همه نا پَسند» که یکسان و ثابت هستند، سراغ مساله ای می روند که در فلسفه اخلاق با عنوانِ «دو راهی/وضعیت دشوار (dilemma) اخلاقی» از آن یاد می شود. جالب است این که آیت الله بهشتی برطرف کننده ی این تضاد را وحی می داند. از طرفی، تشخصیِ اصولِ ثابتی که شناختِ آن ها به سادگی نیست را به عهده ی رهبرِ جامعه می اندازند. ش
در فصلِ آخر، به اهمیتِ این مساله می پردازد و احادیث و سخنانِ نغزی به عنوان شاهد/دلیل/حجت می آورند. چند نمونه از آرای ایشان که به نظرم جالب آمد:
نافرمانی دو گونه است: پنهان وآشکار؛ نافرمانی آشکار به سببِ قانون شکنی زیانش دامنِ همگان را می گیرد و این نافرمانی است که منکر شناخته می شود. اگرچه  بستنِ راهِ فساد فردی باعثِ کمک به امر به معروف و نهی از منکرِ جامع می شود، اما دیگران حق ندارند در کارهای شخصیِ افراد –به بهانه ی امر به معروف و نهی از منکر- دخالت کنند، زیرا: إن المعصیة إذا عمل بها العبد سراً لم تضرّ الا عاملها: هنگامی که آدمی گناهی را به صورتِ مخفی انجام داد، زیانش تنها به خودش می رسد. ش
درباره کتاب
بیانِ خطابیِ آیت الله بهشتی تمیز و شیک است. شباهتی جالب بین این کتاب و برخی کتاب های آیت الله مطهری است: جاهایی که بحث خوب داغ است، پاورقی زده اند: از این جا به بعد در نوار ضبط نشده است. ش
این کتاب را از دوستی عزیز هدیه گرفتم. یادم هست هنگامی که کتاب ها را به دستم می داد گفت: بخوان ببین چه کُفریاتی گفته اند. الان می فهمم. پ