یادداشت مهدی منزوی

        
"عروسک خانه" اثر "هنریک ایبسن ۱۸۲۶-۱۹۰۶" 
ترجمه "منوچهر انور"
یک نمایش‌نامه از نویسنده و شاعر پرآوازه نروژی
برای من اولین تجربه خواندن نمایش‌نامه بود ولی خیلی لذت بردم. انگار تو سالن تئاتر نشستم و دارم بازی ها رو تماشا می‌کنم. خود اثر هم خیلی گیرا بود، چند صفحه اول رو که خوندم دیگه تا انتها ادامه دادم درست مثل اینکه دیدن فیلمی رو شروع کنید و نتونید تا آخر ولش کنید. 
داستان درباره خانمی است بنام "نورا" که با شوهرش "هلمر" و سه تا فرزند کوچک زندگی میکنه. شوهرش وکیل و بتازگی ترفیع مقام گرفته به سمت ریاست بانک. همه اتفاقات طی چند شب ایام کریسمس میچرخه. یک دوست خانوادگی دارن بنام دکتر "رانک" و دوست نورا بنام "خانم لینده" که یکدفعه بعد سالها سر و کله‌اش پیدا می‌شه و یک دشمن مشترک برای نورا و هلمر بنام آقای "کروگستاد".
داستان سه پرده داره و طولانی نیست کلا ۱۱۰ صفحه. موضوع اصلی داستان درباره وضعیت زنان در قرن ۱۹ میلادیه. زمانی که خانمها کم کم داشتن از زیر سلطه مردانه بیرون میومدن و برای خودشون دنبال هویت مستقلی بودن. نام نمایش‌نامه هم برگرفته از همین موضوع هست که خانم‌ها عروسک نیستند تا بازیچه دست مردان باشند. خانم لینده دوست تازه وارد نورا که سرد و گرم چشیده تر هست و تازه معنای زندگی و استقلال رو درک کرده، تلنگری به نورا میزنه تا بخودش بیاد و جدی باشه نه‌اینکه مثل بچه‌ها رفتار کنه.
نورا خطاب به هلمر:"در تمام مدت این هش سال از همون اول آشناییمون تاحالا، هیچ وخ یک کلمه درباره یه موضوع جدی بین من و تو رد و بدل نشده.... خونه ما فقط جای بازی بوده. من اینجا 'عروسک-زن" تو بوده‌م، همون‌جور که تو خونه بابا، 'عروسک-بچه' ش بودم. بچه‌هاام به نوبه خودشون عروسکای من بوده‌ن. این بوده زن و شوهری ما."
هلمر اوایل ازدواجشون دچار مریضی میشه و نیاز به هزینه زیادی داشتن که نورا اون پول رو جور می‌کنه و هلمر مداوا میشه. به شوهرش میگه از باباش قرض کرده ولی درواقع اون پول رو نزول کرده و چون باباش خیلی زود فوت کرده، شوهرش هیچ‌وقت نفهمیده پول از کجا اومده بوده، نورا هم مخفیانه با پس‌انداز از خرجی خونه کم کم اون پول رو پس میداده و از چیزایی که دلش میخواسته صرف‌نظر می‌کرده.
"هلمر:  نورا، من حاضرم روز و شب از جان و دل برای تو کار کنم، به‌خاطر تو زیر بار فقر و پریشانی برم. اما هیچ مردی حاضر نیس حیثیتشو فدای عشقش بکنه.
نورا: صدها هزار زن این کارو کرده‌ن."

البته این کتاب غیر از این نمایشنامه درباره خود نویسنده و چالش‌های ترجمه هم مطالبی بیان کرده که حدود ۱۷۰ صفحه‌ای میشه.

#عروسکخانه #هنریک_ایبسن