علامه محمدتقی مصباح یزدی (۱۳۱۳-۱۳۹۹ش) فقیه، فیلسوف، مفسر قرآن و از اندیشمندان و اساتید حوزه علمیه قم و از شاگردان  امام خمینی، آیت‌الله بروجردی، علامه طباطبائی، آیت الله خوئی و آیت الله بهجت بود. ریاست مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، عضویت در مجلس خبرگان رهبری، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و شورای عالی انقلاب فرهنگی و ریاست شورای عالی مجمع جهانی اهل‌بیت از سوابق او است.
علامه مصباح(ره) مخالف قرائت‌های مختلف از دین بود و به مرجعیتِ روحانیت در تفسیر دین اعتقاد داشت. او از مهم‌ترین نظریه‌پردازان و مدافعان نظریه ولایت مطلقه فقیه در ایران بود.
آیت الله مصباح(ره)، آثار متعددی درباره علوم اسلامی از جمله تفسیر، فلسفه، اخلاق و معارف اسلامی دارد. «آموزش فلسفه» و «آموزش عقاید» متن درسی مراکز حوزوی و دانشگاهی است و به زبان‌های مختلف ترجمه شده است. «معارف قرآن»، «اخلاق در قرآن»، «نظریه سیاسی اسلام» و «نظریه حقوقی اسلام» از جمله آثار اوست.

مبارزه با جریان مارکسیسم:
 ایشان در ابتدای انقلاب با مشاهده‌ توطئه‌های‌ اعتقادی‌ دشمنان‌ مخصوصا مارکسیسم که با در اختیار داشتن امکانات در حال شبهه‌پراکنی در سطح جامعه بودند، بر آن‌ شدند تا برای‌ حفاظت از دستاوردهای‌ انقلاب‌، در مراکز گوناگون‌ خصوصا در مناظرات تلویزیونی و محیط‌های دانشگاهی به‌ سخنرانی‌ و پاسخ‌ به‌شبهات‌ بپردازد.
آیت‌الله مصباح در کنار مسائل مذهبی و علمی، به مسائل سیاسی نیز اهتمام ویژه داشته و پیوسته در صحنه‌ سیاسی به‌صورت یک عنصر فعال، ایفای نقش می‌کردند. ایشان در عرصه‌ سیاسی با در نظر گرفتن ولی فقیه به‌عنوان کانون مرکزی نظام سیاسی در حکومت اسلامی، به‌ تفسیر و تاویل بقیه‌ مفاهیم می‌پرداخت و همین امر موجب شد تا نظریه‌ ایشان به‌عنوان یک نظریه‌ خاص در میان‌ اندیشمندان مطرح شود.

شاگردان:
از جمله آثار مهم و حیاتی آیت‌ الله مصباح یزدی در حوزه‌ علم، پروراندن شاگردان متعدد است. ایشان در طول دروان تدریس خود، شاگردان زیادی را به جامعه‌ علمی تحویل داده است که برخی از مهم‌ترین آنها عبارتند از: غلامرضا فیاضی، محمود رجبی، ‌مرتضی‌ آقاتهرانی، ‌عباسعلی‌ شاملی‌، احمد رهنمایی‌، محسن‌ غرویان‌.

برخی خدمات آموزشی و پرورشی علامه مصباح:
از آنجایی که آیت‌ الله مصباح از بدو ورود خود به حوزه‌ علمیه‌ قم، متوجه یک‌سری کاستی‌هایی در سه حیطه‌ آموزشی، اخلاقی و تبلیغی شده بودند، بر آن شدند تا با تهیه و تدوین برنامه‌ای به‌حل این مشکلات اقدام کنند. بر این اساس طرحی را ضمن نامه‌ای که به امضای‌ دویست‌ تن‌ از بزرگان‌ حوزه‌ رسیده بود به‌محضر آیت‌ الله‌ العظمی‌ بروجردی‌ تقدیم‌ داشتند که آیت‌ الله بروجردی‌ نیز نامه‌ را مورد عنایت‌ قرار داده‌، محتوای‌ آن‌ را تایید نمودند. بر این اساس ایشان به همراه شهید بهشتی و آیت‌ الله‌ ربانی‌ شیرازی‌ مدرسه‌ای‌ با نام‌ «حقانی‌» جهت پروراندن طلاب ممتاز تاسیس‌ کردند. آیت‌ الله‌ قدوسی‌ نیز به‌ریاست‌ این‌ مدرسه‌ منصوب‌ گردید. پس‌ از چهار سال‌، به‌ درخواست‌ شهید قدوسی‌ مبنی‌ بر شورایی‌ شدن‌ اداره‌ مدرسه‌، آیت‌ الله مصباح به‌ عضویت‌ هیات‌ مدیره‌ آن‌ مدرسه‌ درآمدند. ثمره‌ این‌ تلاش‌ جمعی‌، تربیت‌ طلابی‌ فرهیخته‌ بود که‌ هم‌اکنون‌ در نهادهای‌ گوناگون‌ نظام‌ جمهوری‌ اسلامی‌ به‌ فعالیت‌ مشغولند.
از دیگر خدمات آموزشی و پرورشی آیت‌ الله مصباح یزدی، پذیرفتن‌ بخش‌ آموزش‌ مؤسسه‌ در راه‌ حق‌ بود که آیت‌ الله سید محسن خرازی موسس آن بودند. ایشان‌ به‌سبب‌ نفوذ عقاید ماتریالیستی و مارکسیستی فرهنگ‌ غرب‌ در ذهن‌ جوانان‌ و با التفات‌ به‌ خلاء موجود در حوزه‌ در زمینه‌ این‌ مباحث‌، تصمیم‌ به‌ساماندهی‌ بخش‌ آموزش‌ مؤسسه‌ در راه‌ حق‌ گرفتند.
تاسیس دفتر همکاری حوزه و دانشگاه و همچنین بنیاد فرهنگی باقرالعلوم (علیه‌السّلام) از دیگر خدمات آیت‌ الله مصباح بودند. ایشان در ابتدای انقلاب با مشاهده‌ توطئه‌های‌ اعتقادی‌ دشمنان‌ در آغاز انقلاب‌، بر آن‌ شدند تا برای‌ پاسداری‌ از دستاوردهای‌ انقلاب‌، در مراکز گوناگون‌ خصوصا محیط‌های دانشگاهی به‌ سخنرانی‌ و پاسخ‌ به‌شبهات‌ بپردازند. بدین‌منظور ایشان در طرحی‌، تاسیس‌ مرکزی‌ به‌ نام‌ «دفتر همکاری‌ حوزه‌ و دانشگاه‌» را پیش‌ نهادند که‌ به‌ تصویب‌ ستاد انقلاب‌ فرهنگی‌ رسید و ثمرات‌ آن‌ تا هم‌اکنون‌، در میان‌ دانشگاه‌ها آشکار است‌. در ادامه ایشان با تاسیس‌ «بنیاد فرهنگی‌ باقرالعلوم (علیه‌السّلام) ‌»، فارغ‌التحصیلان‌ مؤسسه‌ در راه‌ حق‌ را برای‌ گذراندن‌ دوره‌های‌ تخصصی‌ در یازده رشته‌ علوم‌ قرآنی‌، اقتصاد، تاریخ‌، کلام‌ و دین‌شناسی‌، روان‌شناسی‌، علوم‌ تربیتی‌، مدیریت‌، علوم‌ سیاسی‌، فلسفه‌، حقوق‌ و جامعه‌شناسی‌ فرا خواندند. با توسعه‌ این موسسه و همچنین گسترش‌ روزافزون‌ طلاب‌، نیاز به‌فضایی‌ گسترده‌تر با امکانات‌ بیشتر، محسوس‌ بود، تا این‌که‌ با تدبیر آیت‌ الله مصباح‌ و عنایت‌ امام‌ خمینی‌ (رحمة‌الله‌علیه) و آیت‌ الله‌ خامنه‌ای‌، مؤسسه‌ آموزشی‌ و پژوهشی‌ امام‌ خمینی‌ بنا شد.
اهدافی که طبق اساسنامه مؤسسه برای تشکیل آن نوشته شده، عبارتند از:
1. به‌کارگیری معارف اسلام در زمینه‌های مختلف علوم انسانی
2. آشناساختن طلاب با مبانی اعتقادی و معارف اسلامی و علوم انسانی
3. تربییت متخصصان برای مقابله با اندیشه‌های انحرافی و التقاطی
4. پرورش پژوهشگران درحوزه‌های مختلف علوم انسانی