نوآم چامسکی
نوآم چامسکی
پدیدآور11 دنبال کننده
آورام نوآم چامسکی (زادهٔ ۷ دسامبر ۱۹۲۸) زبانشناس، فیلسوف، دانشمند علوم شناختی، مورخ،منتقد اجتماعی و فعال سیاسی آمریکایی است. او که گاه «پدر زبانشناسی مدرن» نامیده میشود، یکی از چهرههای اصلی در فلسفه تحلیلی و یکی از بنیانگذاران حوزهٔ علوم شناختی است. او برندهٔ جایزهٔ استاد زبانشناسی در دانشگاه آریزونا و استاد بازنشسته در مؤسسه فناوری ماساچوست (MIT) است. او نویسنده بیش از ۱۵۰ کتاب در موضوعات مختلف مانند زبانشناسی، جنگ، سیاست و رسانههای جمعی است. از نظر ایدئولوژیک، او با آنارکو-سندیکالیسم و سوسیالیسم لیبرترین همسو میشود. چامسکی که از مهاجران یهودی در فیلادلفیا متولد شد، علاقه اولیه خود را به آنارشیسم از کتابفروشیهای جایگزین در شهر نیویورک پیدا کرد. او در دانشگاه پنسیلوانیا تحصیل کرد. چامسکی در دوران تحصیلات تکمیلی خود در انجمن یاران هاروارد، نظریه گرامر گشتاری را توسعه داد و به همین دلیل در سال ۱۹۵۵ دکترای خود را به دست آورد. در آن سال او تدریس در مؤسسه فناوری ماساچوست را آغاز کرد و در سال ۱۹۵۷ با اثر برجستهاش «ساختارهای نحوی» که نقش عمدهای در بازسازی مطالعه زبان داشت، بهعنوان چهرهای مهم در زبانشناسی ظاهر شد. چامسکی از سال ۱۹۵۸ تا ۱۹۵۹ عضو بنیاد ملی علوم در مؤسسه مطالعات پیشرفته بود. او نظریه گرامر جهانی، نظریه گرامر مولد، سلسله مراتب چامسکی و برنامه حداقلی را خلق کرد یا بهطور مشترک خلق کرد. چامسکی همچنین نقشی اساسی در افول رفتارگرایی زبانی ایفا کرد و به ویژه از کار بیاف اسکینر انتقاد کرد. چامسکی که مخالف صریح دخالت ایالات متحده در جنگ ویتنام بود، آن را اقدامی از امپریالیسم آمریکا میدانست. او در سال ۱۹۶۷ به دلیل مقاله ضد جنگ خود «مسئولیت روشنفکران» مورد توجه ملی قرار گرفت. او که با چپ نو مرتبط شد، چندین بار به دلیل فعالیتهایش دستگیر شد و در فهرست دشمنان رئیسجمهور ریچارد نیکسون قرار گرفت. در حالی که در دهههای بعدی کار خود را در زبانشناسی گسترش داد، در نزاعهای زبانشناختی نیز شرکت کرد. چامسکی با همکاری ادوارد اس. هرمان، بعداً مدل پروپاگاندای انتقاد رسانهای را در تولید رضایت بیان کرد و برای افشای اشغال تیمور شرقی توسط اندونزی تلاش کرد. دفاع او از آزادی بی قید و شرط بیان، از جمله انکار هولوکاست، جنجال قابل توجهی در ماجرای فوریسون در دهه ۱۹۸۰ ایجاد کرد. از زمان بازنشستگی از تدریس فعال در مؤسسه فناوری ماساچوست، او به فعالیتهای سیاسی پر سر و صدای خود از جمله مخالفت با حملهٔ سال ۲۰۰۳ به عراق و حمایت از جنبش اشغال ادامه دادهاست. چامسکی در سال ۲۰۱۷ تدریس در دانشگاه آریزونا را آغاز کرد. چامسکی که یکی از پراستنادترین دانشمندان زنده است، بر طیف وسیعی از رشتههای دانشگاهی تأثیر گذاشتهاست. او بهطور گستردهای به جرقهٔ انقلاب شناختی در علوم انسانی و نیز به توسعهٔ چارچوب شناختی جدید برای مطالعه زبان و ذهن کمک کردهاست. علاوه بر ادامه تحصیل، او همچنان از منتقدان اصلی سیاست خارجی ایالات متحده، نئولیبرالیسم و سرمایهداری دولتی معاصر، درگیری اسرائیل و فلسطین و رسانههای خبری اصلی است. چامسکی و اندیشههای او در جنبشهای ضدسرمایهداری و ضد امپریالیستی تأثیرگذار است.