در این پژوهش، "استانیلاس گوبارد"، خاورشناس فرانسوی، نخست تصویری از سازمان و تشکیلات اداری، آموزشی، کشوری، حقوقی و قضایی، وضعیت علوم و پیشرفت آن در بستر تاریخ و تمدن اسلامی به دست می دهد، سپس ضمن بررسی تحولات دوران اموی و عباسی و برخی اقدامات و دسیسه های خلفا ;فرقه های مذهبی و عقاید مختلف اسلامی را معرفی می کند .پاره ای از مطالب و سرفصل های کتاب بدین قرار است :سازمان مدارس، انتخاب خلیفه، انتخاب عمال، میزان پرداخت اهل ذمه، تاسیس اداره حسابداری به نام دیوان، قواعد ارتش و فن جنگجویی، سازمان اداره پست و چاپار، سازمان محاکم و دادگستری و قضات، وظایف محتسب، مناصب نجابت و امامت و امارت حج، قدریه، جبریه، شیعه، خوارج، شیعه اسماعیلیه، تصوف و عنوان وحدت وجود، تدوین قواعد نحو، و تدوین لغت در اسلام .