گذشته نگری انسان ها و تصوری که از رویدادهای گذشتگان و میراث گذشته داشته اند به اندازه تاریخ بشر قدمت دارد. گذشته در هر شکل ممکن ، در همه دوران تاریخی برای انسان های هر عصر ، حامل نظام ارزشی و معنایی بوده که در قالب متون و نشانه های فرهنگی در ذهنیت نسل بعدی بازتاب یافته است، این تاثیر گذاری از منظرهای گوناگون دینی ، سیاسی و فرهنگی قابل بررسی تاریخی می باشد ،  کتاب مفهوم تاریخ در مشرق زمین در واقع یک واکاوی ژرف پیرامون مفهوم تاریخ در فرهنگ های گوناگون شرق از جمله فرهنگ مسلمانان صدر اسلام ، آباه صدر مسیحیت ، یهود (بنی اسرائیل ) ، مصر باستان ، بین النهرین ، ایران باستان شرق دوره یونان مداری و ... است که نگرش تاریخی و به طور کلی انگاره های نخستین از جهان بینی تاریخی که این اقوام کهن را مرود بررسی مورخانه قرار می دهد ، تصور انسان ها از گذشته که بتوان نام تاریخ بر آن نهاد ، مستلزم درک دلالت گذشته و شیوه روایت مندی تاریخ برای انسان های هر عصر است ؛ گذشته چگونه و به چه صورتی برای نسل بعد روایت می شده است ؟ انسان ها چه درکی از گذشته خویش داشته اند و چگونه و چه محوری از گذشته را به روایت کشیده اند ؟ آیا روایت مندی شان از نوع منتقدانه و آگاهی بخش بوده و یا صرفا به شکل انتقال منفعلانه و ارتجاعی بوده و تهی از تفکر تاریخی ، گذشته ، حال و آینده را به هم مرتبط می ساخته است ؟