این کتاب مجموعه درس‌ها و یادداشت‌های روزانه شهید سید حسن مدرس در تبعید را روایت می‌کند.

درباره‌ی کتاب:
در میان بزرگ‌مردانی که رودرروی رضاخان و اقدامات او برای پایه‌گذاری استبداد نوین ایستادند، هیچ‌کس شجاعت او را نداشت و شهادت، کمترین بهای چنین شجاعتی بود.
در جلسات مجلس شورای ملی برای تغییر سلطنت، از قاجار به پهلوی، اگر دکتر محمد مصدق رندانه کوشید رأی حاضران را برگرداند؛ شهید مدرس شجاعانه مخالفتش را اعلام کرد. هردو تاوان سنگینی (تبعید طولانی) برای این مخالفت دادند، اما کینه‌ی رضاخان از مدرس، به‌مراتب بیشتر بود.
درگیری‌های مداومی که رضاخان با مدرس داشت، و مخالفت‌ها و افشاگری‌های مدرس در برابر او، چیزی نبود که با چند سال تبعید و بیرون راندن از مجلس و دنیای سیاست التیام بپذیرد؛ ازاین‌رو در کمال ناجوانمردی، درحالی که مدرس عملاً سال‌ها بود از دایره‌ی سیاست بیرون آمده بود، حکم به قتل او داد تا آن‌همه سال مبارزه، با شهادت، در تاریخ ماندگار شود.
شهید مدرس زندگی پرفرازونشیبی داشت که اغلب ازسوی مورخان به چهار دوره‌ی کودکی، جوانی (دوران تحصیل و تدریس)، سال‌های میان‌سالی (دوران سیاست) و سرانجام دوره‌ی پیری، تبعید و شهادت.
درباره‌‌ی سه دوره‌ی نخست زندگی شهید مدرس در تاریخ بسیار نوشته شده؛ به‌خصوص در عهد میان‌سالی که در سطح نخست سیاسی کشور چهره‌ای اثرگذار و فعال بود، اما درباره‌ی آن دورانِ نه‌ساله‌ی تبعید که به شهادت او انجامید، منابع بسیار اندک‌ است، به‌خصوص اینکه در تبعید تحت‌الحفظ بود و دسترسی دیگران به او به‌مراتب مشکل‌تر از گذشته بود.
آنچه کتاب «گنجینه‌ی خواف» را به سندی گران‌بها در تاریخ معاصر بدل می‌کند، این است که این کتاب از منابع دست‌اولی محسوب می‌شود که اطلاعات بسیار سودمندی درباره‌ی این دوران به دست می‌دهد.
مجموعه درس‌ها و یادداشت‌های روزانه‌ی شهید سید حسن مدرس در تبعید که در این کتاب گردآوری شده، دربرگیرنده‌ی دو سال و هفت ماه نخست از ۹ سال و یک ماه دوران تبعید اوست.
با وجود انتشار کتاب هنوز دوسوم دیگر از دوران تبعید مدرس در هاله‌ای از ابهام باقی مانده بود؛ اما پس از چاپ نخست گنجینه‌ی خواف، سید محسن مدرسی (نوه‌ی آیت‌الله مدرس)، تعدادی از مکاتبات شهید مدرس با دو فرزندش، یعنی سید اسماعیل و سیدعبدالباقی، را که در بایگانی شخصی خود نگهداری می کرد، در اختیار مؤلف قرارداد.
این نامه‌ها دربردارنده‌ی نکات بسیار ارزشمندی درباره‌ی یک‌سوم دیگر از دوران تبعید شهید مدرس تا شهادت اوست که در چاپ سوم کتاب در حجمی نزدیک به ۵۶ صفحه به پیوست متن قبلی، منتشر شده‌است.
گنجینه‌ی خواف در ۳۱۱ صفحه و سه بخش تدوین شده است.
بخش اول: مقدمه‌های تصحیح‌کننده‌ی کتاب (در چاپ اول و سوم)، شرح حکایت پنهان و پیدا شدن متن این اسناد که «گنجینه خواف» خوانده می‌شوند، ساختار و محتوای این اسناد و درنهایت مروری بر ایام تبعید و حبس سید حسن مدرس محتوای این بخش را تشکیل می دهند. به این بخش تکمله و سال‌‌شمار زندگی شهید مدرس نیز پیوست شده‌است.
بخش دوم: متن گنجینه‌ی خواف، یعنی شرح خاطرات روزانه و درس‌نوشته‌های سید شهید است که تقریباً ۱۳۰ صفحه از کتاب را تشکیل می‌دهد.
بخش سوم: دربردارنده‌ی تصاویری از نسخه‌ی خطی این یادداشت‌ها و نوشته‌هاست. عکس‌های مرحوم مدرس و نهایتاً متن نامه‌های ارزشمندی که وی به فرزندان خود نوشته است، افزوده‌های چاپ سوم کتاب است که به کامل شدن هرچه بیشتر مجموعه اسناد روشنگرانه درباره‌ی این دوره‌ی مغفول‌مانده از زندگی ارزنده‌ی شهید مدرس انجامیده است.
مدرس شهیدی است که نامش به‌واسطه‌ی دفاع از حقوق مردم، در کسوت نماینده‌ی آنها در مجلس شورای ملی، همواره بر تارک تاریخ معاصر می‌درخشد و با نام مجلس گره خورده‌است.
متن از سایت ایرانصدا