فرهنگ هر جامعه به‌صورت مکتوب و غیرمکتوب نظام نمادین آن را در سطح کلان تشکیل می‌دهد و تولید و بازتولید آن عمدتاً در پهنهٔ تعاملات اجتماعی صورت می‌گیرد. اما بازتاب آن را، کم‌وبیش و با احتیاط، می‌توان در مخرج مشترک شخصیت‌های اعضای جامعه ردیابی کرد. کتاب حاضر نتیجهٔ کوشش اولیه‌ای است برای شناخت نسبی «منش» و شخصیت ایرانی. سه مجموعه داده شواهد تجربی این پژوهش را تشکیل می‌دهند. یکی منابع ثالث است، شامل روایات مکتوب غربی، عربی و ایرانی در مورد «منش ایرانی»؛ دیگری منابع ثانویه، یعنی پژوهش‌های درخوری است که دیگران در این مورد انجام داده‌اند؛ مجموعهٔ اصلی، منابع اولیه‌ای است که از طریق پیمایش ۲۰۲۱ نفر ساکنان هفده سال به بالای شهرهای استهبان، تبریز، تهران، کرمان و مشهد جمع‌آوری شده است. پیمایش اجتماعی مزبور بر مبنای مفهوم چهاربعدی از انسان، یعنی انسان اقتصادی، سیاستی، شناختی و اجتماعی انجام یافت.