سیرحرکت و نمودار داستانی افسانه زنجیره ای «خاله سوسکه» در یک نگاه کلی چنین است که خاله سوسکه چادر پوست پیاز را سر می کند و به راه می افتد. او می خواهد به همدان برود و با آقا "رمضان" ازدواج کند تا قلیان بلور بکشد و منت پدر را نپذیرد. در واقع، اولین گره داستانی از همین جا شروع می شود. قهرمان داستان مجبور است خانه پدری را ترک کند، چون پدر استطاعت نگهداری او را ندارد. او باید برای رسیدن به هدف خود، در مقابله با همه مخاطراتی که یک دختر را تهدید می کرده است، به شهر همدان برود. در راه با اشخاص متعددی روبه رو می شود تا سرانجام به محبوب خود آقا موشه می رسد. آن دو با هم ازدواج می کنند. در پایان داستان، خاله سوسکه هوس آش می کند. موش برای آوردن آش به مطبخ می رود و ناگهان در دیگ می افتد و می میرد و خاله سوسکه تا آخر عمر سیاه پوش می شود. کتاب حاضر بر اساس متجاوز از 150 روایت از داستان خاله سوسکه و نسخه ای از چاپ سنگی اثر تنظیم شده است. نسخه اخیر به عنوان منبع اصلی بوده و در فصل نخست کتاب جای داده شده است. گفتنی است از منشا و گوینده یا سراینده خاله سوسکه سندی در دست نیست. این افسانه اولین بار در سال 1307 هـ . ق به وسیله آملا عبدالله به صورت مخمس درآمده و به چاپ رسیده است.