مضمون اصلی در داستان های کتاب حاضر، دانش، فهم و کمال آدمی است. در روزگار او؛ که حکومت تزاری واپسین سال های خود را سپری می کرد؛ اوضاع آشفته ای در جامعه روسی زبان حاکم بوده است: بی عدالتی؛ تلاش برای کسب ثروت آن هم از هر طریق ممکن مشروع و نامشروع؛ بی علاقگی به کسب علم و فرهنگ؛ فساد اخلاق، فاصله وحشتناک طبقاتی، نظام فاسد اداری، دست به دست شدن پست های دولتی از طریق زد و بندهای پشت پرده؛ حقارت فرهیختگان، ازجمله نگارندگان آثار ادبی؛ فروپاشی نظام خانواده؛ رواج بی بندوباری، و هرزگی؛ افزایش بی حدوحصر کودکان فقیر و بی پناه، تضادهای روزافزون میان فقیر و غنی؛ افزایش جنایت و آدم کشی و... کم نیستند بزرگ نگارندگان ادبی روسیه، که در این دوران آشفته از حیات این کشور، روزگار گذرانیده اند.