در این کتاب کوشیده­ام تا با تکیه بر بررسی انتقادی اسناد، مدارک، منابع و متون اصلی تاریخی و دیدگاه­های متعدد، متفاوت و متعارض مورخان و پژوهشگران تاریخ مشروطیت ایران، با پاسخ به برخی از پرسش­ها و طرح برخی پرسش­ها و پاسخ­های اساسی و جدید، دریچه­ای بر شناخت ماهیت و مبانی فکری ونقش سیاسی روشنفکران ایران در عصر مشروطیت بگشایم. این کتاب تلاشی است برای یافتن پاسخ­های نو، مستند، مستدل و روشنگرانه به پرسش­هایی چون: ریشه­ها، زمینه­ها، علل و عوامل اصلی پیدایش روشنفکران ایران در عصر قاجاریه و مشروطیت چه بوده است؟ آنان درباره­ی سنت، تجدد، اصطلاحات، ترقی، غرب، دین، روحانیون، دموکراسی، آزادی، حکومت، جامعه­ی مدنی و حقوق شهروندی چگونه می­اندیشیده­اند؟ علل و عوامل پیش برنده و موانع بازدارنده و نتایج و پی­آمدهای افکار و نقش روشنکران عصر مشروطیت ایران، با همه توانایی­ها و ضعف­ها و دستاوردها و ناکامی­های آنان، در تاریخ، فرهنگ و جامعه­ی ایران چه بوده است؟