مروری بر فراز و نشیب های مربوط به تمدن اسلامی در قرن چهارم هجری است. در این نوشتار سعی شده است ضمن بیان کلیاتی از حکومت و دولت در اسلام و تاریخچه ای کلی از آن، به شکل گیری دولت و حکومت در تاریخ اسلام از زمان پیامبر اسلام(ص) و پس از آن اشاره گردیده است. آنگاه به تمدن اسلامی شکل گرفته در قرن چهارم هجری اشاره کرده و پیشرفت های صورت گرفته در این قرن در زمینه های علمی ، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مورد تجزیه و تحلیل تاریخی قرار گرفته است. نویسنده به نقش غیر قابل انکار شیعه و علمای آن در شکل گیری تمدن اسلامی در قرن چهارم نیز اشاره کرده و پیشرفت های جهان اسلام در زمینه فقه ، قضاء، ادبیات، تفسیر، کلام و نوآوری های آنان در زمینه حکومت داری را تشریح نموده و به معرفی برخی از اندیشمندان برجسته در این قرن به همراه آثار آنان پرداخته است.