امام خمینی نهضتی را در سال 1341 آغاز کرد که در سال 1357 به اوج خود رسید و به انقلابی تمام عیار تبدیل شد. چه عاملی موجب شد که مردم ایران در سال 1357 از همة اقشار جامعه به ندای امام خمینی پاسخ گفتند و یکپارچه شعار استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی را فریاد زدند؟ جلد چهارم از مجموعة «انقلاب اسلامی (زمینه ها، چگونگی و چرایی)» در صدد اثبات این فرضیه است که فساد و ناکارآمدی نظام های سیاسی موجب ظهور ایدئولوژی های رقیب می شود و هر ایدئولوژی که توانمندتر باشد، در این رقابت پیشی می گیرد. بعد از سرکوب قیام 15 خرداد، ایدئولوژی های راست گرایانه، چپ گرایانه و اسلام محور، ضمن این که رژیم شاه را به چالش می خواندند، با یک دیگر رقابت می کردند؛ در این میان ایدئولوژی اسلام محور توانست ایدئولوژی رقیب را بایکوت و ایدئولوژی شاهنشاهی را از چرخة رقابت خارج کند. علت این پیروزی را در شخصیت و جایگاه امام خمینی به عنوان ایدئولوگ، رهبر و معمار انقلاب و امامت شیعی، مرجعیت روحانیت وایدئولوژی اسلام شیعی و پشتوانة فرهنگی و تاریخی باید جست وجو کرد.