ابوعثمان عمرو بن بحر جاحظ که با عمر درازش با چندین حاکم دورۀ عباسی هم‌‏دوره بود، برای آشنایان با حوزۀ ادبیات عرب آوازه‌‏ای چنان بلند دارد که او را «پادشاه نثر عربی» خوانده‌‏اند و دامنۀ اطلاعات او چنان گسترده است که شناخت جامعۀ اسلامیِ آن عصر، جز با خواندن روایت‌‏های گرم و جاندار و گزارش‌‏های بی‌‏پروا و بی‌‏پرده‌‏اش از مناسبات اقشار مختلف مردمِ آن زمان امکان‌پذیر نیست. جاحظ با زبانِ فارسی هم چندان بیگانه نیست؛ او زاده و درگذشتۀ بصره است؛ کانونی اسلامی که ملت‌‏ها را آبدیده کرده و آن‌ها را در هم آمیخته و در یک طیفِ تمدنیِ چندوجهی اما همسو، گرد آورده بود. او در روزگار خود با گویشوَران فارسی هم می‌‏زیست و دوستان و استادان و شاگردان و هماوردانی فارسی‌‏گو نیز داشت؛ چه، در آن دورۀ عباسی ارتباط میان زبان‌‏های عربی و فارسی نه ارتباطی از سر چالش و رقابت که پیوندی از جنس پشتیبانی و هم‌‏افزایی بود. نویسنده در کتاب حاضر کوشیده در بصرۀ سده‌‏های دوم و سوم، روایتی داستانی را پی بگیرد تا چندفرهنگی حاکم بر این شهر را، با محوریت شخصیت جاحظ نشان دهد.