نویسنده در کتاب حاضر بر آن است که انسان را در آینه آثار صوفیانه نظم و نثر پارسی بشناساند و سیر صعودی و نزولی شخصیت وی را که گاه در قالب خلیفه الهی و گاه در مقام اسفل السافلین جلوه می کند، معرفی کند و در این راه از نیروهای تحریک کننده و نیز بازدارنده انسان در این مسیر نیز یاد کند. بر این اساس برای بهتر شناختن ماهیت عالی وجود او به بررسی آثار صوفیه و طریق تصوف پرداخته و در این راه مستنداتی از بزرگان این طریق را ذکر کرده است.