و بدان که لذت هر قوّتی به حسب کمال آن قوّت باشد و ادراک آن؛ هم چنان اَلَم آن قوّت، و المش به حسب آن باشد که بدو لایق بود. قوّت شمّ تعلّق به مشموم دارد، سمع به مسموع و لمس به ملموس؛ هم چنین هر یکی. و کمال جوهر عاقل آن است که منقّش شود به معارف از معرفت حق و عالم ها و نظام و مبداء و معاد و منزّه بودن از قوای بدنی؛ و نقص وی در خلاف این صفات. و لذت نفس و اَلَمش به اعتبار این کمال بود و عدم این.