این رمان تاریخی، مجملی است از وقایع بیست و چهارساله ی فارس و زمان پادشاهی آبش خاتون که مشتمل است بر سه جلد در یک مجلد با نام های "شمس الطغرا"، "ماری و نیسی" و "طغرل و هما". در جلد نخست، "شمس"، قهرمان رمان، که نسب از دیالمه می برد، همراه پدر برای خوشامدگویی به امیر مغول به شیراز آمده است. او در گفت و گویی با نوکرش، خرم، بیزاری خود را از مغول ها ابراز می دارد. در این میان، خانه ی سرکرده ی مغول ها آتش می گیرد و شمس، دختر او، "طغرا"، را می رهاند. این حادثه آغازی است بر عشق آن ها. ادامه ی رمان، شرح تلاش های شمس برای رسیدن به وصال معشوق است؛ در جلد دوم، شمس با طغرا ازدواج می کند، اما "ماری" ـ کنیز اهدایی سلطان مصر ـ را نیز به عقد خویش درمی آورد و به ملکه "آبش خاتون" هم عشق می ورزد. "طغرا" در زلزله ی مهیب شیراز می میرد و شمس و ماری در قصر در آغوش طبیعت به شادی می زیند؛ جلد سوم رمان نیز، شرح عشق "طغرل" ـ پسر شمس ـ به هما است.