خیام یکی از بزرگترین دانشمندان ایرانی و از مفاخر ملی ماست. به همهٔ فنون و معلومات معلول زمان خود محیط بود و در فلسفه و ریاضیات و هیئت و نجوم تخصص داشته است.این کتاب در سه بخش ”در جستجوی خیام“، ”در جستجوی رباعیات خیام“ و ”اندیشه سرگردان“ به بررسی و معرفی و شناخت خیام می پردازد.دشتی معتقد است که بارورترین و نتیجه بخش ترین روشها این است که نخست سیمای حقیقی خیام را بازیابیم یعنی به کلی بر خلاف متداول و معمول که از گفته ها و نوشته های کسی به معنویات او پی می برند باید شخصیت خیام را از لابلای روایات و آراء همعصران وی و از گفته ها و نوشته های مسلم خود او بیرون کشید تا به آسانی بتوان رباعیاتی را که با این شخصیت همساز نیست به دور ریخت.