روشن فکر، واژه ای است که معمولا در برابر ارتجاع و تا حدودی سنت گرایی به کار می رود. روشن فکر، حقیقت طلب و منتقد است و نسبت به وضع موجود، احساس مسئولیت می کند. بنابراین همه ی تلاش های خویش را برای اصلاح جامعه به کار می گیرد تا جامعه را از وضع موجود به وضع مطلوب برساند. اما روشن فکر با تمام مسئولیت هایش در قدم اول، نیازمند رسیدن به مرحله ی خودآگاهی است تا با درک اصالت ها و شناخت واقعیت های تاریخی و ارزش های هویت ساز جامعه ی خویش، به شکل گیری جریان روشن فکری و بیداری عمومی کمک کند. متاسفانه در جامعه ی ما این قشر هرگز نتوانسته جایگاه واقعی خویش را به دست آورد. کتاب حاضر به بررسی اهمیت و نقش به کارگیری روشن فکری در جامعه ی انسانی در طول تاریخ اختصاص یافته است و نگارنده طی آن از نقش تاریخی انبیا و رهنمودهای قرآنی در شکل گیری فرهنگ روشن فکری سخن به میان آورده است. وی در ادامه خاستگاه شکل گیری جریان روشنفکری جدید در اروپا و تاثیر آن بر جوامع شرقی و اسلامی، نیز آسیب های وارد بر جریان روشن فکری در جامعه ای مثل ایران را بازگو کرده و در ادامه از این که چه عواملی سبب شده روشن فکران ما نتوانند نظیر روشن فکران جوامع غربی در تحول فکری جامعه ی خویش موثر باشند، سخن می گوید. "اهمیت، کارکرد و کارآمدی جریان روشن فکری دینی" از دیگر مباحث کتاب به شمار می آید.