مجموعه‏ای از تحلیلها و مقالات تحقیقی است که پیرامون مناسبات و روابط ایران و اسلام نگارش یافته است. محققان این مقالات کوشش کرده‏اند با بررسی تاریخ قرون اولیه اسلام از زمینه‏های ورود اسلام به ایران و واکنش مردم ایران نسبت به این دین الهی بحث کنند و علل و عوامل این واکنش را بررسی نمایند. در این‏باره از هویت ایرانیان و مشترکات آن با فرهنگ تشیع هم سخن رفته و دلایل گرایش به تشیع تبیین شده است. برخی از موضوعات این جلد از همایش تعامل اسلام و ایران که در سال 1381 در مشهد برگزار گردیده عبارت است از: اسلام و استعلای هنری ایران، هویت ملی ایران، مهدویت در تشیع و آیین زرتشت، تأثیر مکتب تشیع بر زن ایرانی.