کتاب حاضر، به هوش هیجانی که در واقع برنامه های فوری برای حفظ زندگی است، می پردازد. مؤلف بیان می دارد که هیجان نوعی اطلاعات است. معنای آن این است که مردم از هیجان های خود درست مثل انواع آشناتری از اطلاعات استفاده می کنند تا درباره دنیا و محیط اطراف خود قضاوت کنند. در پاسخ به این سؤال که هیجان ها چه نوع اطلاعاتی عرضه می کنند می توان یادآور شد که آن ها نوعی علائم اختصاری و سریع اند که به انسان اطلاع می دهند چه چیزی را در محیط خود ارزیابی و قضاوت کرده، و آن را مثبت یا منفی یافته است. ذهن آدمی در سه فرآیند شناخت، هیجان و انگیزش می تواند خود و محیط اطراف خود را مشاهده و بررسی کند. هوش هیجانی را باید ترکیبی از دو فرایند شناخت و هیجان از سه فرآیند ذهن دانست.